energia jądrowa

Europejska transformacja energetyczna, wymuszona rosyjskim szantażem gazowym, przybiera różne formy. Niemcy właśnie raz na zawsze skończyli z energią jądrową, która z kolei ma w latach 30. uwolnić nas od węgla. Okazuje się, że w odwrotnym kierunku od naszych zachodnich sąsiadów podążają też Finowie, którzy po miesiącach opóźnień uruchomili wreszcie swój najnowszy reaktor atomowy - Olkiluoto 3, który przy okazji jest największą tego typu instalacją w Europie.

Pierwotnie niemiecki rozwód z atomem miał być przeprowadzony z końcem 2022 r. Kryzys energetyczny jednak wszystko zmienił a przeprowadzony stress test pokazał, że jeszcze jest na to ciut za wcześnie. Ale teraz nie ma już żadnego odwrotu i działające trzy elektrownie jądrowe u naszych zachodnich sąsiadów zaraz zakończą swój żywot. Dokładnie w tym samym czasie Polska robi spory krok w kierunku swojego pierwszego reaktora.

Czy Księżyc zamieni się w wielką kosmiczną kopalnię helu-3? Izotop od pewnego czasu rozpala wyobraźnię nie tylko pisarzy i filmowców specjalizujących się w science-fiction. O księżycowe złoża tej odmiany szlachetnego gazu wyścig toczą już globalne mocarstwa. Które pierwsze do nich się dobierze, przed tym kosmos stanie otworem. Fot. NASA. Na zdj. Widok ze statku Orion na Księżyc i Ziemię.

W połowie kwietnia ma dojść do rozmów między przedstawicielami niemieckich landów a reprezentantami Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Temat? Nasi zachodni sąsiedzi coraz bardziej boją się nadmorskiej budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Ale polska strona jest pewna swego i twierdzi, że nie ma absolutnie żadnych podstaw prawnych do blokady tej inwestycji.

Energetyka jądrowa ma być receptą dla węglowego miksu energetycznego Polski, który przez najbliższe lata będzie przechodzić stopniowe metamorfozy. Lokalizacja dwóch elektrowni jest już znana. To nadmorskie Choczewo i tereny elektrowni Pątnów w Koninie. A co z trzecią? Od paru miesięcy w tym względzie powtarza się nazwę tylko jednego miasta. I znowu wskazał je wicepremier i szef aktywów państwowych Jacek Sasin.

Nie jest żądną tajemnicą, że dochowanie terminów z pierwotnej wersji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., która wskazywała na uruchomienie pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej za 10 lat – nie jest wcale takie pewne. Ale rząd Mateusza Morawieckiego robi wszystko, co może, żeby ewentualne opóźnienie było jak najmniejsze. Wszak od tego głównie zależy tempo naszej transformacji energetycznej. Dzięki podpisaniu z Amerykanami umowy pomostowej zrobiliśmy kolejny krok w tym kierunku.

To już nie są wyłącznie dywagacje naukowe. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) wszystko dokładnie policzyła i już wie, że zostały nam tylko jeszcze trzy lata. Potem dojdzie do zmiany i głównym źródłem energii elektrycznej na świecie przypadnie odnawialnym źródłom energii. Z tyłu zostaną paliwa kopalne. W efekcie, mimo rosnącego w następnych latach zapotrzebowanie energetycznego, spadać mają emisje CO2.

Pierwotnie trzy niemieckie elektrownie jądrowe miały zakończyć swój żywot pod koniec 2022 r. Ale przez realną groźbę niedoborów energetycznych u naszych zachodnich sąsiadów, rząd Olafa Scholza zdecydował się na wydłużenie tego terminu do połowy kwietnia. Bez możliwości dodatkowego przedłużenia eksploatacji tych reaktorów. W Berlinie więc klamka już zapadła, co też coraz bardziej można odczuć w Warszawie. Bo Niemcom wydaje się, że jak oni kończą z energetyką jądrową, to Polska też już nie może iść tą drogą.

Jacek Sasin, wicepremier i szef aktywów państwowych, uważa że PGE i ZE PAK, wspólnie z Koreańczykami z KHNP, wybudują elektrownię jądrową najwcześniej w 2034 r. Jak sam mówi: to ambitny termin, ale do osiągnięcia. Ale być może będziemy świadkami jeszcze jednej, trzeciej po amerykańskiej i koreańskiej, inwestycji atomowej. Wicepremier wskazał nawet jej lokalizację.

Polska jak już kocha, to na zabój. Tak właśnie teraz jest z energetyką jądrową, która za kilka lat ma nas najpierw uratować od gazu, a potem od węgla. Politycy nawet w telewizji śniadaniowej przekonują, że już bardziej w zgodzie ze środowiskiem nie można być. Bo atom klimatowi żadnej szkody nie robi. Ale chyba za każdym razem przy takich słowach po kryjomu trochę krzyżują palce u dłoni, bo wiedzą, że to tylko połowa prawdy. Wystarczy zerknąć w kierunku Francji, żeby się o tym przekonać.

Kryzys energetyczny pokazał dwa modele postępowania w Europie. Jeden opierał się głównie na gazie z Rosji, a potem na węglu, drugi na energetyce jądrowej, której stał się eksporterem netto energii elektrycznej do reszty Europy. Pierwszy był przez lata wizytówką Niemiec, a drugi strategią Francji. Paryż wcześniej coś przebąkiwał o szybszym zamykaniu atomówek. Ale teraz zmienił zdanie i chce budować nowe.

Zmienia się ustrój, zmienia się większość parlamentarna i rzecz jasna też rząd. Nawet złoty w międzyczasie traci cztery zera. Ale polskie opowieści o atomie mimo upływu lat ciągle pozostają w formie. Teraz kolejną tego typu wizję zaprezentował nam wicepremier i szef aktywów państwowych Jacek Sasin. Zgodnie z jego zapowiedzią w 2035 r. w Polsce mają działać nawet trzy reaktory atomowe. Nie ma co jednak za bardzo przywiązywać się do tych słów. Wszak opowiadanie bajek o polski atomie trwa od dziesięcioleci.

Do uruchomienia pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej jest jeszcze bardzo daleka droga, a wybór ostatecznego wykonawcy może budzić wątpliwości. Na razie Bruksela ich nie podziela, co jednak wcale nie znaczy, że to się nie może jeszcze zmienić.

Coraz głośniejsze górnicze pomrukiwania dotarły w końcu do Warszawy. Trudno inaczej wytłumaczyć nagły, węglowy zwrot, w którym szef partii rządzącej nie wyklucza budowaniu w przyszłości nowych kopalni, a wicepremier Jacek Sasin na śląskiej karczmie piwnej kadzi górnikom i mówi, że bez nich nie byłoby polskiego bezpieczeństwa energetycznego. Takie czarowanie potrwa co najmniej do Barbórki. Fot. wzz.org.pl

Żaden astronomicznie drogi gaz i mało perspektywiczny węgiel. To już pewne: Polska idzie w atom i to bardziej niż pierwotnie chciała. Przecież przy spisywaniu Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. mowa była o dwóch elektrowniach jądrowych, a teraz premier Mateusz Morawiecki zapowiada budowę trzech, jak nie więcej obiektów. Problem w tym, że możemy przy okazji złamać unijne przepisy.

Od paru tygodni mówi się, że Amerykanie mają wybudować pierwszą elektrownię jądrową w Polsce. Ostatecznie potwierdzić miała to wizyta wicepremiera i szefa aktywów państwowych Jacka Sasina oraz minister klimatu i środowiska Anny Moskwy w Stanach Zjednoczonych. Ale zamiast podpisania umowy z polskim rządem mamy wniosek Amerykanów do sądu, którego celem jest zablokowanie ewentualnego porozumienia Polski z Koreańczykami.

To kwestia paru tygodni. Dwóch, może trzech. W tym czasie powinniśmy się już dowiedzieć, kto wybuduje pierwszą, polską elektrownie jądrową. Teraz okazuje się, że te atomowe plany Warszawy martwią Estonię. Z kolei u naszych zachodnich sąsiadów trwa w rządzie cały czas przeciąganie liny i nie ma jeszcze ostatecznej decyzji co do tego, co Niemcy zrobią w przyszłości ze swoimi reaktorami. Zieloni chcą je szybko wyłączać, a liberałowie zwracają uwagę na bezpieczeństwo energetyczne.

Jeszcze październiku mamy poznać wykonawcę lub wykonawców pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Ale istotne są też inne ustalenia. Toczy się już krajowa część procedury środowiskowej. Teraz też czas na transgeniczne postępowanie w tej sprawie. Chodzi o opinie o tej inwestycji krajów, które znajdują się w jej obszarze oddziaływania.

Baltic Pipe ma dać nam odpocząć od gazu z Rosji, ale prawdziwe bezpieczeństwo energetyczne mamy zaznać dopiero po uruchomieniu pierwszej elektrowni jądrowej. Jej wykonawcę powinniśmy poznać w ciągu paru tygodni. W grze są Amerykanie, Francuzi i Koreańczycy, ale możliwe że przy tej okazji skorzystamy z paru a nie tylko jednej technologii. Zgodnie z zapowiedziami przedstawiciela Ministerstwa Klimatu i Środowiska rząd już nie chce tracić czasu i zamierza ustalenia atomowe przyspieszyć.

Jesteśmy coraz bliżej wyboru wykonawcy lub wykonawców pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Zgodnie z zapowiedziami i wcześniejszą umową Amerykanie przedstawili swoją ofertę. Podobno w grze cały czas pozostają też Francuzi i Koreańczycy. Ostateczną decyzję polskiego rządu powinniśmy poznać najpóźniej w październiku. Cały czas możliwy jest scenariusz, w którym wybór padnie na więcej niż jednego wykonawcę.