Efekt PIT-0. Seniorzy wolą pracować niż siedzieć w domu
Seniorzy coraz częściej są aktywni zawodowo nawet po przejściu na emeryturę. Z danych Grupy Progres wynika, że w ubiegłym roku liczba osób powyżej 60 roku życia, pracujących tymczasowo wzrosła o 25 proc. Widać też zmiany w podejściu do pracy osób w wieku emerytalnym i coraz chętniej przyjmuje się do zespołu dojrzałych kandydatów.
Według Grupy Progres coraz więcej osób zbliżających się do emerytury chce kontynuować pracę, odkładając moment przejścia na świadczenia ZUS na później lub zmniejszyć nieco swoją aktywność zawodową, godząc życie emeryta z pracą w określonej liczbie godzin.
Szkoła Główna Handlowa opublikowała Raport Ocena wpływu działań na rzecz przedłużenia kariery zawodowej i promowania pracy po przekroczeniu ustawowego wieku emerytalnego na skutek zmian wprowadzonych reformą podatkową polski ład, z którego wynika, że w 2023 r. aktywność zawodowa mężczyzn w wieku 60-64 lata wynosiła 62,1 proc., co jest wynikiem wyższym niż średnia dla krajów UE-27. Jednak w grupie mężczyzn w wieku 65-69 lat wskaźnik zatrudnienia spadł do 17,1 proc. W przypadku kobiet aktywność zawodowa w wieku 60-64 lat była znacznie niższa niż średnia unijna – 24,9 proc. w Polsce wobec 44,6 proc. w UE.
Jednocześnie w obu grupach, osoby z wyższym wykształceniem dłużej pozostają aktywne zawodowo. W latach 2014-2023 wskaźnik zatrudnienia w Polsce wśród mężczyzn w wieku 60–64 lata wzrósł o 23,3 p.p. a w przypadku kobiet o 9,4 p.p. W starszych grupach wiekowych, takich jak 65–69 lat, wzrost był mniejszy i wyniósł odpowiednio 2,6 p.p. dla mężczyzn i 2,1 dla kobiet.
Dynamiczny wzrost liczby osób pracujących i będących w wieku 60+
Dane ZUS wskazują, że w 2023 r. było 854 tys. osób z ustalonym prawem do emerytury. Spośród nich 549,7 tys. podlegało również ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, co oznacza, że osiągały przychody z tytułu pracy na etacie, umów zlecenia lub prowadzenia działalności gospodarczej.
Aż 96 proc. pracujących seniorów to osoby, które przekroczyły ustawowy wiek emerytalny. Średni wiek tej grupy wynosi 67,3 lata – w przypadku mężczyzn jest to 68,9 lat, a kobiet 66,1 lat. Kobiety stanowią większość wśród pracujących seniorów – 57,8 proc., choć w województwie śląskim sytuacja wygląda odwrotnie, a mężczyźni dominują w tej grupie (54 proc.).
Nasze analizy, a także dynamiczny wzrost liczby osób pracujących i będących w wieku 60+ pokazują, że starsi pracownicy coraz częściej dostrzegają nie tylko ekonomiczne, ale też społeczne korzyści wynikające z pracy. To możliwość dalszego rozwoju, kontaktu z ludźmi i poczucia bycia potrzebnym, co przekłada się na ich dobrostan psychiczny – mówi Magda Dąbrowska, wiceprezeska Grupy Progres.
I dodaje, że nie zawsze jednak są w stanie nadal pracować na pełny etat, dlatego właśnie sektor pracy tymczasowej jest atrakcyjny dla seniorów dzięki elastycznym godzinom pracy i możliwościom krótkoterminowego zatrudnienia, co pozwala im łączyć aktywność zawodową z innymi obowiązkami lub zainteresowaniami. Firmy z kolei coraz częściej dostrzegają potencjał starszych pracowników wnoszących doświadczenie, rzetelność i lojalność oraz zupełnie nowe spojrzenie na kwestie, którymi żyje zespół.
Z danych Grupy Progres, która przeanalizowała aktywność zawodową 17,5 tys. pracowników tymczasowych, wynika, że grupa 60+ zwiększyła się w ciągu roku (2023 – 2024) o 25 proc. Szczególnie wyraźny wzrost o 31 proc. odnotowano w przypadku Polaków mających więcej niż 60 lat, w grupie cudzoziemców 60+ pracujących tymczasowo ten rodzaj zatrudnienia w 2024 r. podjęło o 19 proc. więcej osób niż w 2023 r.
Więcej wiadomości na temat seniorów można przeczytać poniżej:
Dlaczego seniorzy chcą pracować dalej
Według ekspertów istotnym czynnikiem, który wpłynął na wzrost zatrudnienia seniorów, jest tzw. ulga podatkowa PIT-0 dla seniora, wprowadzona w 2022 r. Dzięki temu rozwiązaniu osoby, które osiągnęły wiek emerytalny i kontynuują pracę bez pobierania emerytury lub zawiesiły jej wypłatę, mogą korzystać z ulgi podatkowej do kwoty 85 528 zł rocznie. Jeśli do tej sumy doliczyć kwotę wolną od podatku, pracujący seniorzy mogą osiągnąć dochód do 115 528 zł rocznie bez obciążenia podatkowego.
W 2023 r. z ulgi PIT-0 skorzystało ponad 142,5 tys. osób, co stanowi wzrost o ponad 16,5 tys. w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Większość beneficjentów ulgi to osoby zatrudnione na etacie, choć korzystają z niej również prowadzący działalność gospodarczą czy osoby na umowach zlecenia. Średnia kwota zwolnienia z podatku wyniosła w 2023 r. około 57 tys. zł w przypadku pracowników etatowych, a 51 tys. zł wśród osób samozatrudnionych (raport SGH) - podaje Grupa Progres.
Geograficznie, najwięcej pracujących emerytów mieszka w województwie mazowieckim (16,4 proc.) i śląskim (14,3 proc.), a najmniej w opolskim (2,2 proc.). Jak wynika z danych Grupy Progres, kobiety po 60. roku życia znacznie częściej podejmują pracę tymczasową niż mężczyźni, stanowiąc 66 proc. tej grupy do 34 proc. panów.
Co więcej, według danych ZUS jedynie w województwie śląskim wśród pracujących emerytów przeważają mężczyźni – w tym regionie stanowią oni 54 proc. tej grupy. Pracujący emeryci najczęściej podejmują zatrudnienie w sektorach takich jak opieka zdrowotna i pomoc społeczna, edukacja, przetwórstwo przemysłowe, usługi administracyjne oraz handel hurtowy i detaliczny.
Dzięki instrumentom takim jak ulga PIT-0 oraz korzystnym zmianom na rynku pracy, coraz więcej osób decyduje się na kontynuowanie kariery zawodowej, co nie tylko zwiększa ich dochody, ale także wpływa na stabilność rynku pracy w Polsce – zaznacza Magda Dąbrowska.
Jej zdaniem zatrudnianie seniorów wiąże się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak konieczność dostosowania stanowisk pracy do ich potrzeb zdrowotnych czy zapewnienia elastycznych godzin pracy. Ważne jest również odpowiednie podejście w zakresie szkoleń i technologii, które mogą być barierą dla starszych pracowników. Jednak przy dobrze zaplanowanych działaniach te wyzwania mogą być łatwo przezwyciężone, a korzyści z zatrudnienia seniorów zdecydowanie przeważają nad każdą ewentualną przeszkodą.
