zanieczyszczenie powietrza

Smog nie odpuszcza nawet w maju. Choć kasztany zakwitły, a uczniowie piszą matury, powietrze w Polsce wciąż jest zatrute. W niektórych miastach normy dla pyłów zawieszonych zostały przekroczone o kilka tysięcy procent. Program Czyste Powietrze, który miał być remedium, zalicza spektakularny falstart, a resort środowiska przyznaje: zaległości w wypłatach idą w miliardy.

Finanse programu Czyste Powietrze wciąż budzą wiele wątpliwości. Do tej pory program zrobił małą różnicę, a perspektywy na przyszłość są jeszcze gorsze. Smog dalej ma się w naszym kraju bardzo dobrze, o czym świadczą większe i mniejsze miasta, które w połowie kwietnia mogły poszczycić się przekroczonymi normami o ponad 1000 proc. To brudne powietrze, które coraz więcej kosztuje polską gospodarkę.

Zakończenie sądowej batalii o jakość powietrza w Zakopanem i pobieranie przez miasto miejscowej opłaty klimatycznej jest bardzo ważne dla całego kraju. Nie tylko Zakopane naciąga w ten sposób turystów, tymczasem jakość powietrza w wielu naszych kurortach pozostawia wciąż wiele do życzenia. Włodarze muszą teraz zdecydować: albo faktycznie zaczną walkę ze smogiem, albo przestaną wystawiać rachunek odwiedzającym.

Polski Alarm Smogowy (PAS) zakończył szóstą edycję kampanii „Zobacz, czym oddychasz” pod siedzibą Kancelarii Premiera. W trakcie tej odsłony akcji PAS sześć antysmogowych instalacji odwiedziło 32 miejscowości w dziewięciu województwach. W wielu przypadkach efekt był taki sam: biała materia na sztucznych płucach po miesiącu filtrowania powietrza zmieniła kolor na czarny. Takim właśnie powietrzem oddycha większość Polaków.

Smog nie odpuszcza. W Polsce nie ma dnia, żeby normy dla pyłów zawieszonych PM2.5 i PM10 nie były przekroczone w 1000 i więcej procent. W dorocznym Światowym Raporcie Jakości Powietrza za 2024 r. od IQAir Polska też nie wypada najlepiej, zwłaszcza na tle Europy. Wśród miast z najbrudniejszym powietrzem w zeszłym roku najwyżej sklasyfikowanym reprezentantem biało-czerwonych jest przedstawiciel województwa śląskiego.

Niestety, ale w Polsce władza cały czas nie traktuje smogu zbyt poważnie. Bo też brudne powietrze od dawna z nami było, jest i pewnie jeszcze długo będzie. Po co więc ten hałas? Pojawiają się kolejne analizy wskazujące wprost, jak zanieczyszczone powietrze demoluje zdrowie naszych dzieci. Tylko, czy to cokolwiek zmieni?

Początek roku 2025 przyniósł alarmujące dane dotyczące jakości powietrza w Polsce, która jak zwykle jest liderem pod względem największego stężenia smogu w UE. W takich miejscowościach jak Garlica Murowana (woj. małopolskie) i Odrowąż (woj. opolskie) normy zanieczyszczeń powietrza zostały przekroczone o rekordowe wartości – odpowiednio o 3718 proc. dla pyłów PM2.5 i 1232 proc. dla PM2.5. Niestety, smog znów pokrył kraj gęstym, duszącym mlekiem, co uczyniło Polskę jedną z najbardziej zanieczyszczonych plam na mapie Europy. W miastach takich jak Chełm czy Piotrków Trybunalski sytuacja również nie napawa optymizmem, a eksperci alarmują, że brak działań ze strony władz może tylko pogorszyć kryzys.

Wystarczyło trochę śniegu i już czuć smog. Dobrze, że nowe normy jakości węgla wyrzucą raz na zawsze z obiegu nazwę „ekogroszek”. Ale od tego, niczym za pstryknięciem palcami, od razu nie poprawi się nasze powietrze. Żeby to w końcu się stało, muszą zagrać też inne elementy tej układanki. Na razie nie ma o tym mowy. W efekcie oddychamy coraz większym syfem. A im zimniej, tym czujemy go bardziej.

Do tej pory mogło się wydawać, że smog jest na stałe wpisany na listę największych wrogów ludzkości i walka z zanieczyszczonym powietrzem będzie przynosić coraz lepsze skutki. Ale chińscy naukowcy odkryli pewien niezwykły paradoks. Ich zdaniem im ta walka ze smogiem jest bardziej zażarta, tym cieplejsze są oceany, co z kolei dziesiątkuje zwierzęta morskie.

Z najnowszego badania „Strefy Czystego Transportu. Czy chcemy oddychać świeżym powietrzem w miastach?” wynika, że nasza wiedza o smogu, przyczynach jego powstawania i wpływu na nasze zdrowie, cały czas pozostawia wiele do życzenia. Co gorsza: tylko połowa respondentów popiera zakazy palenia węglem w domowych piecach. Dlatego pomysł, żeby o takich strefach w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców decydowały wyniki badań - wydaje się być dobrym kierunkiem.

To, że jesteśmy smogową latarnią UE, wiemy nie od dziś. Normy jakości powietrza przekraczane w tysiącach procent - to już od paru lat norma. Na szczęście są też pozytywne przykłady, pojedyncze ale są. Tak jak chociażby podwarszawski Piastów, gdzie wymyślili sobie, że będą przestrzegać kryteriów wyznaczonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Teraz w zieloną rewolucję celuje Rybnik, który chce zostać Zieloną Stolicą Europy.

Po rankingu najlepszych miast do życia w Polsce, czy też takim, w których najszybciej mkną tramwaje, przyszedł czas na zupełnie nowe zestawienie. Tym razem postanowiono sprawdzić, które miasto najbardziej sprzyja zdrowemu i aktywnemu stylowi życia na świeżym powietrzu. Jak myślicie, które miasto wygrało?

Chociaż za nami kolejny tydzień, w którym liczba składanych włosków w ramach programu Czyste Powietrze przekracza 6000, to jednak ciągle trudno mówić o jakimś przełomie w walce ze smogiem. Tymczasem brudne powietrze ciągle dusi cała Polskę aż miło. No chyba że odwiedzimy Piastów nieopodal Warszawy. Tamtejsi samorządowcy, pod rękę z ekspertami, udowadniają, że walka z zanieczyszczeniami powietrza nie dość, że jest możliwa, to w dodatku przynosi odczuwalne efekty.

Naprawdę dawno nie odczułem aż tak dużej ulgi. Już myślałem, że tak brudnym powietrzem, jak w Polsce nie oddycha prawie nikt na świecie. Może gdzieś tam w zakopconej Azji. Tymczasem okazuje się, że nie tylko Polska ma głęboko w poważaniu normy jakości powietrza wprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia. Tak też robią prawie wszyscy, z naprawdę niewielkimi wyjątkami. Tym samym walka ze smogiem zaczęła przypominać mi tę z paliwami kopalnymi, gdzie od lat obowiązuje ta sama zasada: grunt to dobrze udawać.

O ile mieszkańcy Śląska zakasali rękawy i złożyli 154 tys. wniosków o wymianę starych kopciuchów, o tyle Mazowszanie nie popisali się determinacją.  - Jeśli ta tendencja się utrzyma, to wydaje mi się, że już wkrótce możemy się spodziewać sytuacji, w której to mazowieckie gminy staną się smogowymi liderami – komentuje Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego.

Od lat eksperci powtarzają, że smog w Polsce dusi bardziej, niż nam się wydaje. Bo też nasze normy jakości powietrza odbiegają od tych proponowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Ale w Unii Europejskiej właśnie doszli do porozumienia, żeby to raz na zawsze zmienić. Dostosowanie do nowych kryteriów ma zakończyć się w tej dekadzie. W szczególnych przypadkach kraje członkowskie dostaną czas do 2040 r.

Opublikowano trzecie wydanie opracowania „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie” od Polskiego Alarmu Smogowego we współpracy z Grupą LUX MED. Wnioski są przerażające: brudne powietrze ma wpływ na człowieka przez całe jego życie, czyli od etapu płodowego do później starości. Tymczasem w pierwszej połowie lutego br. czujki smogowe wykazały w naszym kraju przekroczenie norm aż o ponad 8000 proc.

Już myślałem, że w sprawie stref czystego transportu nasłuchałem się wszystkich bzdur. Że smog z transportu wcale nie dusi i że pewnie dostaję bokiem kasę na konto od klimatycznych lobbystów, żeby takie rozwiązanie w swoich tekstach popierać. Ale po ostatnich obradach krakowskiej Rady Miasta już niczego nie zakładam. Padły tam takie argumenty, że włos się na głowie jeży. Trzeba teraz tylko mocno trzymać kciuki, żeby te informacje jakimś cudem okazały się jednak nieprawdziwe. Inaczej mamy przechlapane.

Zdarza się, że w piecach wciąż lądują odpady, stare meble, płyty wiórowe, miał węglowy, drewno czy biomasa. Ale choć z badań ankietowych Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że śmieciami pali 4 proc. polskich gospodarstw domowych, to widać pewną poprawę. I to pomimo kryzysu energetycznego.

W ostatnich dniach smog w Polsce ma mocno z górki. Nie dość, że program Czyste Powietrze ma dziurę na co najmniej 300 mln zł i ludzie tygodniami czekają na przyznane dofinansowanie - co może wyhamować dodatkowo tę inicjatywę - to w dodatku mamy właśnie do czynienia z inwersją temperatury, co tylko zanieczyszczenie powietrze pogłębia. A to wszystko dzieje się w czasie, kiedy brytyjscy naukowcy biją na alarm, bo zidentyfikowali zależność miedzy brudnym powietrzem a udarem mózgu.