OZE

Na żegnanie węgla w Polsce jest jeszcze zdecydowanie za wcześnie. Dobitnie w swoich najnowszych wyliczeniach pokazują to analitycy z Forum Energii. Jak tylko OZE słabną, paliwa kopalne ratują produkcję. Ma to też wpływ na rachunki, które płacą Polacy, którym coraz bardziej ciąży cena emisji CO2.

Grupa Orlen i Agencja S&P przygotowały raport podsumowujący stan zaawansowania transformacji energetycznej w regionie Morza Bałtyckiego, gdzie widać potencjał ośmiu krajów – Polski, Niemiec, Danii, Szwecji, Finlandii oraz Litwy, Łotwy i Estonii. Dzięki stabilnym dostawom prądu w przystępnej cenie wspólnym projektom na rzecz rozwoju nowych technologii, w tym wodoru i dekarbonizacji jest możliwe całkowite uniezależnienie się regionu Morza Bałtyckiego od dostaw z Rosji.

Ubiegły rok należał do pelletu. W programie Czyste Powietrze co drugi składający wniosek na wymianę węglowego kopciucha celował w kocioł na biomasę. Mimo to cena pelletu trzymała się blisko 1000 zł za tonę. Ale pod koniec lutego br. jesteśmy w ciut innej rzeczywistości i za pellet przychodzi już płaci nawet 2000 zł i więcej. Co gorsza: kupujący ten rodzaj opalu z zazdrością mogą patrzeć na nasza zachodnią granicę. Niemcy mają teraz pellet tańszy niż w Polsce.

Nasza sieć przesyłowa bez odpowiednich nakładów inwestycyjnych i zmiany regulacji prawnych, zbyt długo nie pociągnie. Odnawialne źródła energii (OZE) obecnie nawet czterokrotnie przekraczają możliwości systemu przesyłowego. A zapotrzebowanie energetyczne ma w kolejnych latach tylko rosnąć. Ministerstwo Klimatu i Środowiska już pracuje nad nowymi przepisami.

Przepychanki przybrały na sile. Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów ZUM miała naprawić program Czyste Powietrze i sprawić, że do Polaków w końcu zaczną trafiać odpowiednie, certyfikowane i przebadane urządzenia grzewcze. Niestety na razie jest jeszcze gorzej, niż było. Organizacje branżowe, reprezentujące producentów różnych urządzeń grzewczych, skoczyły sobie do gardeł i nawzajem się oskarżają. Czy Ministerstwo Klimatu i Środowiska zamierza coś z tym zrobić? W końcu tu chodzi o ogromne pieniądze, za które resort pośrednio odpowiada.

To temat dyskutowany i opracowywany od co najmniej kilku lat. O Śląskim Systemie Magazynowania Energii (SEM) mówił już rząd Mateusza Morawieckiego w kontekście bezpieczeństwa energetycznego i nowych miejsc pracy. Nad stworzeniem z pogórniczych szybów magazynów energii cały czas pracuje interdyscyplinarny zespół GEST (Group for Energy Storage Technologies), w skład którego wchodzą naukowcy z Politechniki Śląskiej z Gliwic i fachowcy ze spółki Energoporjekt Katowice.

Zmieniają się energetyczne preferencje Polaków. Z badania Autopay „Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2024” wynika, że już tylko co piąty z nas nadal widzi węgiel jako podstawę naszej energetyki. Większość zaś uważa, że powinniśmy odchodzić od czarnego złota. A co w zamian? Zaufanie do odnawialnych źródeł energii cały czas podkopują kwestie finansowe, ale za to miłość do energetyki jądrowej puchnie, jak na drożdżach.

Propagatorzy zielonej energii skoczyli sobie do gardeł. Izba Gospodarcza Urządzeń OZE (IGU OZE) oskarża m.in. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) o lobbowanie na rzecz usunięcia ze strony zielonej listy ZUM raportów, które pozwoliłyby na weryfikację umieszczonych tam pomp ciepła. Druga strona twierdzi, że to manipulacja i wysuwa swoje oskarżenia.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zaczął znowu przyjmować wnioski w ramach programu „Energia dla wsi”. Tym razem zabezpieczono na ten cel miliard złotych. Pieniądze można będzie uzyskać na instalacje fotowoltaiczne, wiatrowe, elektrownie wodne, magazyny energii, a także - cieszące się ciągle największą popularnością - biogazownie.

Możemy zżymać się na Unię Europejską i jej zieloną politykę do woli, ale liczby nie kłamią: z roku na rok mamy wyraźniej mniej energii z węgla. Wraca powoli do łask gaz, ale najbardziej łokciami rozpychają się odnawialne źródła energii. Tylko w energetyce słonecznej w ubiegłym roku dodaliśmy 4 GW.

Donald Trump, prezydent USA, zapowiedział renesans paliw kopalnych. Taka klimatyczna zmiana wajchy nie grozi jednak Europie, która w zeszłym roku osiągnęła rekordowy udział zielonej energii, przy jednoczesnym spadku dla gazu i węgla. W efekcie na Starym Kontynencie odnotowano aż 4838 przypadków, w których cena energii na następny dzień spadła do ​​zera lub nawet poniżej.

Odnawialne źródła energii rozpychają się coraz bardziej w polskim miksie energetycznym kosztem paliw kopalnych. Dobrym, przykładem jest ubiegłoroczny wrzesień, kiedy z węgla (kamiennego i brunatnego) mieliśmy tylko 52 proc. energii. Ale analitycy z Fundacji Instrat zwracają uwagę, że coraz trudniej z wykorzystaniem u nas tej zielonej energii i co parę miesięcy musimy ją redukować. Nisko w pas kłania się elastyczność systemu.

Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska, ogłosiła, że miniony, 2024 rok był rokiem OZE. W komentarzach nie brakuje kpin i złośliwości. Trudno się dziwić, skoro nasz kraj pozostaje niezmiennie największym trucicielem w Europie. Nie ma dnia, żeby czujki smogowe, jak Polska długa i szeroka, nie wskazywały na przekroczenia idące w tysiącach procent.

Zwolennicy Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) w Polsce nie mają lekko. Włoski rząd zachęca Brukselę do większej asertywności energetycznej i wprowadza zachęty dla klientów decydujących się na moduły fotowoltaiczne wyprodukowane na terenie Unii Europejskiej. A na jakie ułatwienia mogą liczyć w Polsce zwolennicy OZE? Zgodnie z zapowiedziami okrojono Listę Zielonych Urządzeń i Materiałów ZUM. I wyleciały z niej urządzenia grzewcze z europejskim znakiem jakości i certyfikacji HP Keymark.

Ten rok nie zaczął się dobrze dla przeciwników odnawialnych źródeł energii. Czekający z utęsknieniem na drugą kadencję prezydenta Donalda Trumpa, który obiecał renesans paliw kopalnych, muszą ciskać pod nosem najgorsze przekleństwa, bo od dwóch dni w Polsce nieźle wieje, a do tego nawet porządnie świeci. A to ma swoje konkretne przełożenie na cenę energii. Przez co nie wiadomo już, jakimi argumentami bronić jeszcze węgla.

Poleganie wyłącznie na OZE nie jest zbyt opłacalne. Bardzo dobrze przekonali się o tym Niemcy pod koniec listopada w Niemczech, gdy podczas bezwietrznej i bezsłonecznej pogody cena jednej megawatogodziny przeskoczyła aż 800 euro. Bruksela wierzy, że skuteczną receptą na tak drastyczne wahnięcia stawek może być geotermia. Polskie samorządy terytorialne próbują swoich sił od dawna, teraz będą miały łatwiej, bo Bruksela sypnie kasą.

Powstają kolejne dokumenty, scenariusze i opracowania, ale dalej nie wiadomo, jak dokładnie ma wyglądać transformacja energetyczna made in Poland. W trakcie kolejnego już Meetingu Gospodarczego organizowanego przez Krajową Izbę Gospodarczą nasze największe zaległości w tej sprawie wypunktował Grzegorz Onichimowski, prezes Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE).

To chyba najtrudniejsza zagadka transformacji energetycznej: jak zrezygnować z paliw kopalnych i nie skazywać się w ten sposób na brak mocy, kiedy OZE ledwie zipią, bo akurat ani nie świeci ani nie wieje. Rozwiązaniem jest zwiększanie liczby źródeł wraz z możliwościami magazynowymi. A jak ktoś zacznie wmawiać, że już nie ma na to miejsca, to dajcie przykład Niemców, którzy coraz bardziej majstrują ze swoją fotowoltaiką.

Jeżeli ktoś myślał, że nasze OZE są już na tyle potężne, że możemy z odwagą patrzeć w przyszłość bez źródeł konwencjonalnych, to najnowszy komunikat Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) musiał na niego podziałać jak bardzo zimny prysznic. Bo wychodzi z tego, że zaczynamy mieć większe zapotrzebowanie energetyczne od tego, co mamy do dyspozycji. Ale przywołania PSE nie pociągają za sobą żadnych utrudnień dla indywidualnych odbiorców energii.

Skupiamy się na cenie paliw kopalnych i jak najszybszym rozwoju OZE. Ale transformacja energetyczna nie ma żadnych szans, jeżeli na celownik nie weźmiemy też efektywności energetycznej budynków. Za parę lat nie da nam o niej zapomnieć unijna dyrektywa budynkowa EPBD i system handlu emisjami ETS2. Tylko po co z tym aż tak długo czekać?