import energii

Polska wciąż opiera się na imporcie energii. Głównego dostawcę – Rosję – zastąpiły Arabia Saudyjska, USA i Norwegia. Analitycy ostrzegają jednak, że nadal brakuje spójnej, długoterminowej strategii energetycznej. Odwracanie się plecami do rosyjskiej energii, co zapoczątkowaliśmy zaraz po rozpoczęciu agresji na Ukrainę, idzie nam coraz lepiej. 10 lat temu, w 2015 r., 52 proc. naszego...

Agencja Rozwoju Przemysłu podała wyniki węglowe za pierwszy miesiąc 2024 r. i znowu nie ma żadnych powodów, żeby się czymkolwiek chwalić. To pierwszy raz w historii, kiedy kalendarzowy rok otwieramy ze sprzedażą czarnego złota poniżej 4 mln t. Tymczasem Marzena Czarnecka, minister przemysłu, obarcza odpowiedzialnością za obecną sytuację na polskim rynku węgla poprzedni rząd Mateusza Morawieckiego i zapowiada zgłoszenie sprawy do odpowiednich organów.

Jeszcze parę lat temu przed kryzysem energetycznym zdecydowanie największym wrogiem polskich górników był zawyżony import. Związkowców najbardziej drażnił węgiel sprowadzany z Rosji. Dzisiaj może wydawać się, że tematu nie ma, zwłaszcza po tym, jak wprowadziliśmy embargo. Ale najnowsze opracowanie Fundacji Instrat pokazuje coś zgoła odwrotnego.

Możemy atakować wiatraki i nawet oskarżać je o zmianę rotacji Ziemi, przy okazji broniąc węgla własną piersią. Tylko że to trwającej już tak po prawdzie transformacji energetycznej w żadnej mierze nie zatrzyma. Bo od rzeczywistości nie uciekniemy, nawet jak bardzo będziemy się starać: z roku na rok wydobywamy coraz mniej węgla, rośnie za to wolumen energii, który z tego też powodu musimy importować. Recepta? Rozwój OZE.

W zeszłoroczne wakacje letnie premier Mateusz Morawiecki, chcąc uspokoić nastroje po wejściu w życie embarga na rosyjski opał, obiecał szybkie zwiększenie rodzimego wydobycia. Teraz, po blisko półtora roku, widać jak bardzo szef rządu minął się wtedy z prawdą. Produkcja jest na dnie, rosną zapasy przy kopalniach, a import węgla bije rekordy. Co gorsza, zdaniem Tomasza Rogali, szefa PGG, mniejsze wydobycie krajowe nie przekłada się wcale na mniejsze zużycie węgla i większe zastosowanie OZE.

Rząd premiera Mateusza Morawieckiego zrobił górników w balona. Z jednej strony obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia, na czym miało zyskać w pierwszej kolejności nasze bezpieczeństwo energetyczne, a z drugiej świadomie zwiększał import węgla, który w 2022 r. okazał się na rekordowym poziomie. Zagraniczny opał dosłownie nas zasypał i elektrownie muszą go palić, bo też przy okazji jest wyraźniej tańszy. W efekcie nie odbierają polskiego węgla i puchną zapasy przy kopalniach.

Związkowcy patrzą, jak kolejny miesiąc elektrownie w bardzo ograniczonym stopniu odbierają polski węgiel, i coraz bardziej tracą cierpliwość. Górnicy z Tauron Wydobycie napisali nawet w tej sprawie do Ministerstwa Aktywów Państwowych. I doczekali się już odpowiedzi, w której resort wymienia kilka powodów tej sytuacji. Na liście jest też import energii.

Miała być notyfikacja umowy społecznej przez Komisję Europejską i skupywanie przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) aktywów węglowych od spółek wydobywczych. Do tego szef rządu obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia. Zamiast tego mamy Polską Grupę Górniczą (PGG) na granicy utraty płynności finansowej, rekordowe zapasy przy kopalniach i pretensje związkowców do ministra aktywów państwowych Jacka Sasina w sprawie zerwania zapisów umowy społecznej.

Zagraniczne statki z węglem chyba nie odwiedzą w tym roku Polski. Rząd twierdzi, że nie ma takiej potrzeby, bo też jesteśmy w zupełnie innej sytuacji niż rok temu. Zdaniem Ministerstwa Aktywów Państwowych kurz po kryzysie energetycznym powoli opada. Stabilizują się ponoć ceny opału dla gospodarstw domowych, nie ma też kłopotu z dostępnością węgla. Dlatego import, przynajmniej na razie, nie wchodzi w grę.

Związkowcy górniczy narzekają, że energetyka znowu nie odbiera polskiego węgla, bo musi konsumować ten zaimportowany jeszcze w zeszłym roku. I przez to przykopalniane zwały za chwilę będą pełne po brzegi, mimo że krajowe wydobycie maleje z każdym miesiącem. Tymczasem zgodnie z danymi Agencji Rozwoju Przemysłu cena polskiego węgla w maju dla energetyki była wyższa od tej z kwietnia, a nieco niższa dla ciepłownictwa. W jednym i drugim przypadku ten rodzimy opał jest zdecydowanie droższy od tego z portów ARA.

Rząd bardzo chce, żeby Polacy uwierzyli w bajkę, w której to właśnie węgiel w głównej mierze odpowiada za nasze bezpieczeństwo energetyczne. Obiecuje inwestycje i zwiększenie wydobycia. Ale analizy rynkowe dalej pozostają nieubłagane i wskazują, że o żadnym nowym życiu paliw kopalnych nie ma mowy. Nawet w Polsce, która – jak się okazuje – przy okazji coraz bardziej uzależnia się od importu energii.

Rząd Bawarii jeszcze wnioskował do rządu federalnego o przedłużenie żywota ich elektrowni jądrowej, ale Berlin okazał się nieprzejednany. I zgodnie z planami Niemcy w połowie kwietnia pożegnali atom. Ale zaraz potem sprawdziły się słowa krytyków takiej, a nie innej polityki energetycznej naszych zachodnich sąsiadów. Dziurę po atomie trzeba zasypywać teraz węglem i prosić o pomoc ze strony francuskich reaktorów.

Zasada 10H może być wreszcie zmodyfikowana, ale tylko dlatego, że stanowi jeden z kamieni milowych, od których realizacji uzależniono wypłatę środków w ramach polskiego Krajowego Planu Odbudowy. W Polsce odnawialne źródła energii ciągle są traktowane jako egzotyczny dodatek, a nie coś, co faktycznie może zmienić nasz miks energetyczny. Tymczasem najnowsza analiza Forum Energii pokazuje wpływ OZE na import paliw.

Najpierw politycy pokazali Moskwie, że tym razem żarty się skończyły i nie będzie żadnego pobłażania. Potem dołączyli inni: instytucje finansowe, organizacje sportowe, świat kultury. Teraz wychodzi na to, że wojna na Ukrainie może kosztować Rosję znacznie więcej, bo ta agresja na nowo prawdopodobnie poukłada klocki w energetycznej układance. Już pierwsi odwracają się plecami do surowców z wschodu. Polska też tak zrobi?

Nie dość, ze należymy do ścisłej czołówki UE jeżeli chodzi o uzależnienie od węgla, to dodatkowo płacimy krocie za import energii. I to skąd – głównie z Rosji. Eksperci Forum Energii nie mają wątpliwości: w ostatnich 20 latach Polska odnotowała jeden z największych przyrostów importu paliw kopalnych wśród krajów UE.

To wcale nie jest tak, że nasze rezerwy mocy są na zbyt niskim poziomie głownie dlatego, ze wiatr nie wieje tak jak powinien. Główna przyczyna leży gdzie indziej. W pierwszej kolejności to wina przestarzałych elektrowni węglowych, które co chwila trzeba wyłączać i remontować.

Rząd gdzie tylko może rozgląda się za alternatywnymi źródłami mocy, które pozwolą węgiel przesunąć na boczny tor. Możliwe, że w tej układance znajdzie się miejsce dla jednego z najbogatszych Polaków, któremu marzy się polsko-węgierski most energetyczny z Rosją.

W ostatnich tygodniach pandemia koronawirusa zdominowała przekazy medialne. Mimo to warto zwrócić uwagę na informację, która pojawiła się w tym tygodniu i mówi o stanie państwa polskiego równie dużo, co przepełnione szpitale.