dług publiczny

W niedawnym felietonie „Berliner Zeitung“ Polska została porównana do chorej żaby. Autor krytykuje rozdymający się u nas system transferów socjalnych, brak reform i straszy ryzykiem kryzysu fiskalnego. Gdy Grecja wpadła w spiralę zadłużenia, ratowała ją strefa euro. Europejski Bank Centralny skupował obligacje, system bankowy dostał cenną kroplówkę płynnościową, a unijny fundusz stabilizacji uruchomił trzy ogromne...

W połowie grudnia władzę w Polsce przejmie nowy rząd, który natychmiast stanie przed koniecznością podjęcia szeregu trudnych decyzji, mających jednak wspólny mianownik. We wszystkich przypadkach będzie chodzić w gruncie rzeczy o dylemat: „zaciskać pasa czy nie zaciskać”. Oczywiście chodzi o zaciskanie pasa publicznego, związanego z rozmiarami deficytu. Jednak decyzje dotyczące wydatków i dochodów państwa będą też mieć wymierne przełożenie na nasze finanse domowe. Dlatego to ważne sprawy. W kontekście tych nadchodzących decyzji często pojawia się pojęcie procedury nadmiernego deficytu.

Nigdy nie byłem przeciwnikiem 500+ i nie zaliczałem się do grona osób wieszczących katastrofę gospodarczą w Polsce z powodu uruchomienia tego programu. Okrzyki, że zmierzamy w stronę „drugiej Grecji” do dzisiaj raczej mnie bawią, niż straszą, bo to akurat nieprawda. Przy całej mojej niechęci wobec polityki prowadzonej przez PiS zawsze uważałem, że akurat świadczenie 500+ było pomysłem całkiem ciekawym, odważnym i jak się potem okazało dającym gospodarce więcej dobrego niż złego.

Dawno, dawno temu obowiązywały w Unii Europejskiej reguły fiskalne. Były całkiem surowe, chociaż jednocześnie nie zawsze i nie wobec wszystkich je egzekwowano. Gdyby na przykład twardo trzymać się tej mówiącej o tym, że dług publiczny nie może przekraczać 60 proc. PKB, wtedy ukarać za złamanie reguły należałoby ponad połowę członków Unii, a wobec sporej części z nich te kary trzeba by powtarzać co roku od wielu lat. System nie funkcjonował, tak jak to zapisano na papierze, ale jednak na tyle dobitnie, że ogromna większość krajów starało się tym regułom sprostać.

Polski rząd w tym tygodniu sprzedał inwestorom obligacje za 3,5 mld euro. To spora emisja długu, bo warta po przeliczeniu prawie 17 mld zł. Zwykle na normalnych, krajowych przetargach jednorazowo rząd sprzedaje bankom dług za mniej więcej 5-8 mld zł. Jednak  jeszcze bardziej interesująca jest kolejna liczba. Otóż inwestorzy, głównie zagraniczni, zgłosili się na przetarg z gotowością do zakupu polskiego długu za łącznie 12 mld euro, czyli za blisko 60 mld zł. Jednego popołudnia rząd był w stanie zdobyć pieniądze, które wystarczyłyby na pokrycie zdecydowanej większości ubiegłorocznego deficytu.

Dług publiczny w Polsce spadł w trzecim kwartale w relacji do PKB. Nominalnie wprawdzie zwiększył się w ciągu trzech miesięcy od lipca do września o 25,8 mld zł, ale nasz produkt krajowy brutto, czyli to wszystko, co nasza gospodarka wytworzyła, zwiększył się w tym czasie o 115,2 mld zł, czyli ponad czterokrotnie więcej. Stąd relacja długu do PKB się zmniejszyła. Dokładnie z 51,5 proc. do 50,3 proc. Na pewno nie ma w tym nic złego, ale też nie jest to jakaś niesamowicie pozytywna informacja. Zaliczam ją raczej do ciekawostek o bardzo umiarkowanym znaczeniu.

Tak tanio dawno nie było. Pożyczanie pieniędzy nagle zrobiło się o 25 proc. tańsze – co prawda nie dla Kowalskiego, ale dla polskiego rządu, ale to może nawet i lepsza wiadomość. Panikarze, którzy już zdążyli odtrąbić, że oto nasz kraj się wali, bo rentowności polskich obligacji przekroczyły 9 proc. oczywiście wam o tym nie powiedzą, ale właśnie Polska przestała się walić, a inwestorzy zaliczyli jakiś wybuch miłości i zaufania do polskiego rządu. Wystarczyła deklaracja premiera Morawieckiego: BĘDZIEMY OSZCZĘDZAĆ.

Wiele osób lamentuje, że będziemy mieć w 2023 r. największy od lat problem z finansowaniem deficytu budżetowego, ponieważ potrzeby pożyczkowe nawet w wersji oficjalnej wycenione na 260 mld zł będą bardzo wysokie, a według wersji nieoficjalnej zdaniem niektórych ekonomistów sięgną nawet 390 mld zł, co pobije wszelkie rekordy. Obawy można zamknąć w jednym pytaniu: i kto to kupi? No to odpowiadam: na przykład OFE.

Po co rząd miałby przejmować od banków kredyty hipoteczne swoich obywateli? Żeby świat nie pochłonął kolejny kryzys, a potem kolejny - i tak bez końca. Ceny mieszkań i powszechność kredytów hipotecznych świadczą o tym, że mamy permanentny kryzys mieszkaniowy na Zachodzie. Kryzys mieszkaniowy prowadzi w końcu do kryzysu zadłużeniowego, a ten do krachu finansowego - mówi ekonomista z Uniwersytetu Londyńskiego i przestrzega Polskę. Jest tylko jedno wyjście z tej sytuacji: długi hipoteczne rodzin powinno przejąć państwo. To uratuje same banki, obniży koszty mieszkaniowe, pomoże przenieść produkcję z powrotem z Azji do zachodniego świata i uratuje społeczeństwa przed inflacją.

Rząd czuje się skrępowany ograniczeniami wydatkowania publicznych pieniędzy, które sam kiedyś wprowadził i chciałby mocno poluzować te zasady. Ministerstwo Finansów na polecenie premiera już pracuje nad zmianą tak zwanej reguły wydatkowej, która przestanie chronić nas przed niekontrolowanym zadłużaniem się przez rząd.

Już w przyszłym tygodniu premier ma spotkać się z ekspertami sektora bankowego właśnie w sprawie depozytów. Tylko to jedna wielka szopka na użytek zwykłych Polaków, bo rząd w pierwszej kolejności powinien wygrażać sobie. I NBP.  To właśnie rząd i bank centralny mają klucz to wyższego oprocentowania depozytów i tylko udają, że to wina banków.

Z Aktualizacji Programu Konwergencji wynika, że koszty obsługi polskiego długu wzrosną w najbliższych dwóch lat o sto procent. Jak sobie poradzi polski rząd? W jednym ze scenariuszów, już wkrótce może poczuć się jak frankowicze w 2008 r.

Powyborcza deklaracja Victora Orbana, że czas skończyć szastaniem kasą może zaskoczyła Węgrów, ale nie ekonomistów. Warto spojrzeć na to, co dzieje się nad Dunajem. W Polsce niedługo możemy mieć podobny problem. Jeśli nie wierzycie, to zastanówcie się, skąd pomysł, by wydatki na obronność wyłączyć z konstytucyjnego limitu zadłużenia. No i plotki o wcześniejszych wyborach.

Wydarzeniem, które przez kilka dni w największym stopniu przykuwało uwagę tak zwanych rynków, czyli inwestorów, banków, funduszy wszelkiego typu, ekonomistów i komentatorów w mediach było nadchodzące bankructwo Rosji.

Rosja uniknęła na razie technicznego bankructwa. W środę mijał termin spłaty części odsetek od zaciągniętych za granicą pożyczek i bank centralny musiał przelać wierzycielom równowartość ponad 100 mln dol., ale przez ostatnie dni Kreml odgrażał się, że zapłaci, ale w rublach. Okazało się, że to były czcze pogróżki, bo ostatecznie Rosja zapłaciła w walutach obcych, które są teraz tam na wagę złota. Wizja bankructwa Rosji nie zniknęła, ale została nieco odsunięta w czasie.

Kiedy rząd przekazuje obligacje, to już nie musi im dawać pieniędzy w formie tradycyjnej dotacji z budżetu i w ten sposób oszczędza i zmniejsza wydatki budżetowe. Ale z drugiej strony w ten sposób PKP dostają nie tylko gotówkę, ale też dość sporą elastyczność w zarządzaniu nią – wskazuje Rafał Hirsch w najnowszym materiale dla Bizblog.pl.

Narodowy Bank Polski skupił ostatnio od banków komercyjnych obligacje rządowe i wyemitowane przez BGK za 1,8 mld zł. Robi tak mniej więcej od półtora roku, a łącznie wydał na te zakupy już ponad 140 mld zł. Oczywiście nie zbiedniał od tego, bo bank centralny ma tę wspaniałą właściwość, że może sobie tworzyć pieniądze z powietrza, dopisując odpowiednie kwoty na odpowiednich rachunkach.

W ciągu ostatnich dwóch dni sypnęło danymi o cenach. I tak, to prawda, że w czerwcu inflacja spadła i według GUS, i Eurostatu. Problem polega na tym, że dalej będzie wysoka, a że politykom nie zależy, żeby spadła, więc będziemy płacić coraz więcej i więcej… (Fot. Krystian Maj/KPRM).

Fajnie, że pomogliście polskich przedsiębiorcom, ale mam do was kilka pytań - zdaje się sugerować szef Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś. Jego urząd chce w przyszłym roku przyjrzeć się, jak rząd wyprowadzał środki dla przedsiębiorców poza budżet państwa.

Rekord dotyczy wielkości popytu jaki zgłoszono w ramach pojedynczej aukcji obligacji. Sięgnął on według Bloomberga 233 mld euro. Jeszcze nigdy na świecie żadna aukcja nowego długu nie wywołała takiego zainteresowania i nie przyciągnęła tak ogromnych pieniędzy.