Środowisko

W tym roku w Warszawie od ponad miesiąca obowiązuje zakaz palenia węglem oraz innymi paliwami stałymi produkowanymi z jego wykorzystaniem. Czy to spowoduje polepszenie jakości powietrza i większą świadomość, z czym wiąże się palenie w kopciuchach, czym popadnie? Eksperci wskazują, że nie do końca, ponieważ nie ma kto przeprowadzać kontroli.

Organizacje zajmujące się ochroną środowiska i prawami konsumentów mają już powyżej uszu wykorzystywania ekologii w celu robienia klientów na szaro. Wystosowały ostrzeżenie do Komisji Europejskiej i Sieci Współpracy w zakresie Ochrony Konsumentów przeciwko firmom w związku z podejrzeniem powszechnego naruszenia prawa ochrony konsumentów. Oskarżenia padają w kierunku największych graczy na rynku, którzy wykorzystują recykling marketingowo.

Pod względem pomiarów temperatury 2023 rok jest niezwykłym okresem. Już pal licho, że tegoroczny wrzesień, zgodnie ze wskazaniami IMGW-PIB, był najcieplejszy w Polsce, odkąd mierzymy temperaturę. Teraz wychodzi, że dotyczy to całego świata i całego roku. Niestety jednocześnie znaleźliśmy się niebezpiecznie blisko granicy.

Nie milkną echa reportażu TVN24, w którym dziennikarzom udało się dotrzeć do nagrań pracowników kopalni Piast-Ziemowit w Bieruniu (woj. śląskie). Ukazują one zwały śmieci pod ziemią na terenie opuszczonego wyrobiska górniczego. Dyrekcja kopalni nie kryje zdziwienia. Z kolei Polska Grupa Górnicza (PGG) twierdzi, że odpady te powstały w wyniku działania zakładu górniczego. I zapewnia, że nie są ani niebezpieczne, ani toksyczne. Kontrolę zapowiedział już Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach.

Plastikowe torby na zakupy są zmorą dla środowiska, a mieszkaniec Unii Europejskiej zużywa ich średnio aż 77 rocznie. Pozycja Polski, w której każdy z nas jeszcze nie tak dawno sięgał aż po 300 toreb z tworzyw sztucznych rocznie, może być zaskoczeniem.

Wielkimi krokami zbliża się doroczne święto promocji i wyprzedaży, czyli Black Friday, który rozpocznie się od Black Week, a zakończy Cyber Monday. To czas, gdy większość sklepów i sieci handlowych oblepi się licznymi informacjami o obniżkach cen i będzie kusić konsumentów, by kupili jak najwięcej produktów. Na zupełnie inny pomysł wpadła Ikea, która na przekór tej gorączce zakupoholizmu postanowiła nie grać w czarne, ale iść w zielone.

Pamiętacie reklamę, w której cena oliwy wprost zwala z nóg Roberta Makłowicza? Ciekawe, jaką minę miałby na widok najnowszych danych Eurostatu, według których w ciągu dwóch lat oliwa z oliwek podrożała o 75 proc. Winne są głównie ekstremalne warunki pogodowe: upały i dotkliwe susze. A przypadków, które przez globalne ocieplenie będą zadziwiać nie tylko krytyków kulinarnych, będzie coraz więcej.

To nic, że tegoroczny czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień i październik też były najcieplejszymi miesiącami od czasu prowadzenia pomiarów temperatury. To nic, że najpewniej 2023 rok może okazać się zdecydowanie najcieplejszym w historii. Ale to, że prawdopodobnie jeszcze w tej dekadzie osiągniemy próg 1,5 st. C globalnego ocieplenia, powinno wywołać już nie lada alarm. Naukowcy są raczej zgodni: celu wyznaczonego Porozumieniem Paryskim już raczej nie osiągniemy.

Polski Alarm Smogowy (PAS) opublikował raport dotyczący rankingu najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w kraju. W zestawieniu są stali bywalcy, ale też pojawili się debiutanci. W porównaniu z raportami z poprzednich lat widać jednak zdecydowaną poprawę jakości powietrza w Polsce, tak jakby smog nam lekko odpuszczał. Ale i tak kilka miast z dopiskiem Zdrój ma powody do wstydu.

Za chwilę minie pięć lat od Szczytu Klimatycznego ONZ COP24, który zorganizowano w Katowicach, a w trakcie którego prezydent Andrzej Duda wprawił międzynarodową publikę w osłupienie, mówiąc że w Polsce węgla starczy jeszcze na 200 lat. Od tego czasu na kolejnych szczytach padały różne inne deklaracje, które jednak niezbyt wiele zmieniły. Dominowała polityka, tak jak prawdopodobnie to będzie w trakcie najbliższego COP28, którego gospodarzem będą Zjednoczone Emiraty Arabskie. Tymczasem najnowszy raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) World Energy Outlook 2023 stawia sprawę bardzo jasno: albo wyhamujemy popyt na paliwa kopalne, albo będziemy mieć nie lada kłopoty.

System kaucyjny rodzi się u nas w wyjątkowych bólach, a wystartować na całego ma dopiero od 1 stycznia 2025 r. Branża zwraca uwagę, że tego czasu wcale nie jest tak dużo, jak się spojrzy na to, ile trzeba jeszcze zrobić i przygotować. W przepisach ma nie brakować też pułapek, przez które cały system może dostać potężnej zadyszki. Tak jak ma to miejsce w przypadku propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie opłaty produktowej.

Rząd Zjednoczonej Prawicy traktował zmiany klimatu dosyć obcesowo. Węgiel planował wydobywać jeszcze przez ponad ćwierć wieku, a przepisy zacieśniające rynek emisji CO2 zaskarżył do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Nic dziwnego, że przy okazji zmiany władzy, Bruksela liczy też na nową strategię klimatyczną nad Wisłą. Podobno opozycja demokratyczna, która ma szansę przejąć władze, jest tutaj wyjątkowo zgodna.

Od końca jednego sezonu grzewczego do początku kolejnego smog wcale nie odpuścił Polsce. Przez te miesiące zanieczyszczone powietrze dotarło do wszystkich zakątków kraju, a normy jakości powietrza (ciągle zaniżone względem tych z WHO) przekraczane były w setkach, a nawet w tysiącach procent. Teraz, kiedy za oknem już czuć pierwsze przymrozki i większość z nas odkręca kaloryfery, tego brudnego powietrza pewnie będzie jeszcze więcej. Wyniki na starcie sezonu grzewczego niestety nie napawają optymizmem.

Być może fakt, że jesteśmy świadkami kolejnego najcieplejszego miesiąca w historii pomiarów, w żaden sposób nie wpływa na zmianę opinii przez przeciwników zmian klimatu, którzy nie wierzą ani w globalnym ocieplenie, ani w to, że to wszystko dzieje się przez człowieka. Tylko, czy ich uparte nakłanianie do zmiany zdania ma jeszcze sens? Niech wierzą, w co chcą, a takie opracowania, jak raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) dobitnie pokazuje, jak bardzo się mylą.

Polska fabryka samochodów elektrycznych w Jaworznickim Obszarze Gospodarczym ma wypuszczać rocznie nawet 240 tys. pojazdów. Pierwsza Izera miałaby opuścić linię produkcyjną pod koniec 2025 r. Ale to raczej i tak w szybkiej perspektywie nie zelektryzuje naszego transportu. Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych (FPPE) twierdzi, że recepta na to jest zupełnie inna i wskazuje na floty samochodowe firm leasingowych.

To, że zielona transformacja energetyczna tak po prawdzie jest jedyną receptą na wyhamowanie globalnego ocieplenia i skuteczną walkę ze zmianami klimatu, wiadomo nie od dziś. Teraz z kolei dowiadujemy się o kosztach związanych z porzuceniem paliw kopalnych na boczny tor. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) wszystko dokładnie policzył. I czy nam się to podoba, czy nie, tanio nie jest.

Tegoroczna lista, i tak już sporych rozmiarów, dowodów na galopujące zmiany klimatu doczekała się kolejnej pozycji. Tym razem chodzi o suszę i rekordowe temperatury w okolicach Amazonii. To, że tutejszych gminy mają przez to kłopot z dostępem do wody pitnej, już za bardzo na nikim wrażenia nie robi. Takie problemy są coraz częściej odczuwalne już w różnych krajach, w Polsce też. Ale martwe delfiny sugerują klimatologom, że sytuacja może być znacznie poważniejsza, niż przypuszczamy.

Najpierw był najgorętszy lipiec, potem sierpień, a teraz daje popalić też wrzesień. Zdaniem naukowców zmiany klimatu już na tyle przyspieszyły, że obecnie globalne ocieplenie jest na poziomie +1,2 st. C w porównaniu z czasami sprzed epoki przemysłowej. Coraz częściej też fala upałów nie dotyczy już wyłącznie miesięcy wakacyjnych. Ale klimatolodzy obserwują je już wiosną, a także we wrześniu i październiku. I już teraz wszystko wskazuje na to, że 2023 r. będzie najcieplejszym rokiem w historii pomiarów.

Bardzo długo trwało opracowywanie i przyjmowanie regulacji wprowadzających w życie system kaucyjny. W końcu udało się przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2025 r. I mogłoby się wydawać, że te ponad 15 miesięcy to zdecydowanie wystarczający czas, żeby właściwie się do startu systemu przygotować. Okazuje się, że najprawdopodobniej trzeba kolejny raz pochylić się nad wysokością kaucji.

Straż Miejska w Szczecinie przekonuje, że świadomość mieszkańców na temat tego, co mogą palić ws swoich piecach, a czego nie, jest coraz większa i zmniejsza się tym samym z roku na rok liczba wystawianych mandatów za smog. W tym sezonie grzewczym, podobnie jak w poprzednim, jakość szczecińskiego powietrza ma monitorować specjalny dron. Smogowe doniesienia z całego kraju sugerują, że takie latające maszyny, sprawdzające, czym ludzie się ogrzewają, powinny zasłonić prawie całe niebo nad Polską.