Środowisko

Thomas Piketty w 2013 r. wydał bestsellerową książkę pt. „Kapitał w XXI wieku”, która dla wielu jest ekonomiczną książka dekady, i na kwestie gospodarcze każe patrzeć przez pryzmat nierówności społecznych. Teraz o tym francuskim profesorze ekonomii znowu jest głośno. Tym razem za sprawą jego recepty na efektywną walkę ze zmianami klimatu.

Był protokół z Kioto, a blisko dwie dekady później świat podpisał Porozumienia Paryskie. Od tego czasu zorganizowano wielu Szczytów Klimatycznych ONZ, na których padały mocne słowa. I na tych słowach najczęściej niestety się kończyło. Pewnie w trakcie COP28, który za chwilę wystartuje w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, będzie tak samo. Chociaż granicę 2 st. C dla globalnego ocieplenia już przekroczyliśmy. A jeszcze gorsze perspektywy kreśli przed nami ONZ.

W obecnych czasach wiele firm zastanawia się co zrobić w kierunku zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Unilever wpadł na pomysł, żeby udzielić innym producentom lodów niewyłącznej licencji na 12 patentów na modyfikację receptur lodów. A jaki jest cel udostępnienia patentów innym producentom? Oczywiście ekologia, bo branża będzie mogła wykorzystywać bardziej energooszczędne zamrażarki.

Może nawet Główny Inspektor Ochrony Środowiska ma rację i w ostatnim czasie jakość polskiego powietrza uległa niewielkiej poprawie. Ale sporo jest jeszcze w tym względzie do zrobienia, o czym przypomina Komisja Europejska i wzywa Warszawę do jako najszybszego usunięcia uchybień w sprawie wykonania wyroku TSUE z 2018 r. Można też to odczuć własnymi płucami i kłopotami zdrowotnymi. Normy przekroczone o 2000 proc. i więcej znowu stają się standardem.

Wysoka inflacji spowodowała, że Polacy zaczęli zaciskać pasa, a to z kolei znacznie wpłynęło na ich przyzwyczajenia. Według badania: Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2023 zrealizowanego przez Autopay ponad 84 proc. badanych deklaruje, że segreguje śmieci. Badani twierdzą też, że oszczędzają wodę, prąd oraz ograniczają konsumpcję. Jest tylko jedno pytanie: gdy zmaleje inflacja, to ekologiczne nawyki zostaną?

To już powoli staje się tradycją. Im bliżej zimy, tym zdecydowanie pogarsza się jakość powietrza w Azji Południowej. Przez to krajowe rządy z tamtego regionu muszą zamykać szkoły, przenosić w czasie wydarzenia sportowe, czy nakłaniać ludzi, żeby zostali w swoich domach. Z kolei analitycy z Centrum Badań nad Energią i Czystym Powietrzem (CREA) przekonują, że emisja gazów cieplarnianych w Chinach zacznie spadać w 2024 r., po tym jak będzie coraz mniej energii z paliw kopalnych.

Chociaż co roku organizuje się dziesiątki konferencji, na których międzynarodowe towarzystwo dyskutuje o przyspieszających tylko zmianach klimatu, to tak naprawdę nie za wiele się w tym temacie zmienia. Krajowe rządy jedną ręką podpisują klimatyczne deklaracje, a drugą stawiają na zwiększenie produkcji paliw kopalnych. Jednocześnie nie jest żadną tajemnicą, że podnoszące się poziomu mórz i oceanów stanowi śmiercionośne zagrożenie szczególnie dla wysp. Które przez to mają najmniej czasu?

System kaucyjny tylko wtedy ma sens, kiedy nad producentami opakowań wisi zastraszająca, finansowa sankcja. Wtedy funkcjonowanie poza systemem jest dla firmy tak kosztowne, że ta w końcu się do niego dołącza. Tylko żeby taki mechanizm mógł być zastosowany, trzeba ustalić na odpowiednim poziomie sankcję, czyli opłatę produktową. Kiedy eksperci poznali propozycje Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wybuchnęli śmiechem, żeby zaraz potem zacząć sobie wyrywać włosy z głów.

W tym roku w Warszawie od ponad miesiąca obowiązuje zakaz palenia węglem oraz innymi paliwami stałymi produkowanymi z jego wykorzystaniem. Czy to spowoduje polepszenie jakości powietrza i większą świadomość, z czym wiąże się palenie w kopciuchach, czym popadnie? Eksperci wskazują, że nie do końca, ponieważ nie ma kto przeprowadzać kontroli.

Organizacje zajmujące się ochroną środowiska i prawami konsumentów mają już powyżej uszu wykorzystywania ekologii w celu robienia klientów na szaro. Wystosowały ostrzeżenie do Komisji Europejskiej i Sieci Współpracy w zakresie Ochrony Konsumentów przeciwko firmom w związku z podejrzeniem powszechnego naruszenia prawa ochrony konsumentów. Oskarżenia padają w kierunku największych graczy na rynku, którzy wykorzystują recykling marketingowo.

Pod względem pomiarów temperatury 2023 rok jest niezwykłym okresem. Już pal licho, że tegoroczny wrzesień, zgodnie ze wskazaniami IMGW-PIB, był najcieplejszy w Polsce, odkąd mierzymy temperaturę. Teraz wychodzi, że dotyczy to całego świata i całego roku. Niestety jednocześnie znaleźliśmy się niebezpiecznie blisko granicy.

Nie milkną echa reportażu TVN24, w którym dziennikarzom udało się dotrzeć do nagrań pracowników kopalni Piast-Ziemowit w Bieruniu (woj. śląskie). Ukazują one zwały śmieci pod ziemią na terenie opuszczonego wyrobiska górniczego. Dyrekcja kopalni nie kryje zdziwienia. Z kolei Polska Grupa Górnicza (PGG) twierdzi, że odpady te powstały w wyniku działania zakładu górniczego. I zapewnia, że nie są ani niebezpieczne, ani toksyczne. Kontrolę zapowiedział już Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach.

Plastikowe torby na zakupy są zmorą dla środowiska, a mieszkaniec Unii Europejskiej zużywa ich średnio aż 77 rocznie. Pozycja Polski, w której każdy z nas jeszcze nie tak dawno sięgał aż po 300 toreb z tworzyw sztucznych rocznie, może być zaskoczeniem.

Wielkimi krokami zbliża się doroczne święto promocji i wyprzedaży, czyli Black Friday, który rozpocznie się od Black Week, a zakończy Cyber Monday. To czas, gdy większość sklepów i sieci handlowych oblepi się licznymi informacjami o obniżkach cen i będzie kusić konsumentów, by kupili jak najwięcej produktów. Na zupełnie inny pomysł wpadła Ikea, która na przekór tej gorączce zakupoholizmu postanowiła nie grać w czarne, ale iść w zielone.

Pamiętacie reklamę, w której cena oliwy wprost zwala z nóg Roberta Makłowicza? Ciekawe, jaką minę miałby na widok najnowszych danych Eurostatu, według których w ciągu dwóch lat oliwa z oliwek podrożała o 75 proc. Winne są głównie ekstremalne warunki pogodowe: upały i dotkliwe susze. A przypadków, które przez globalne ocieplenie będą zadziwiać nie tylko krytyków kulinarnych, będzie coraz więcej.

To nic, że tegoroczny czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień i październik też były najcieplejszymi miesiącami od czasu prowadzenia pomiarów temperatury. To nic, że najpewniej 2023 rok może okazać się zdecydowanie najcieplejszym w historii. Ale to, że prawdopodobnie jeszcze w tej dekadzie osiągniemy próg 1,5 st. C globalnego ocieplenia, powinno wywołać już nie lada alarm. Naukowcy są raczej zgodni: celu wyznaczonego Porozumieniem Paryskim już raczej nie osiągniemy.

Polski Alarm Smogowy (PAS) opublikował raport dotyczący rankingu najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w kraju. W zestawieniu są stali bywalcy, ale też pojawili się debiutanci. W porównaniu z raportami z poprzednich lat widać jednak zdecydowaną poprawę jakości powietrza w Polsce, tak jakby smog nam lekko odpuszczał. Ale i tak kilka miast z dopiskiem Zdrój ma powody do wstydu.

Za chwilę minie pięć lat od Szczytu Klimatycznego ONZ COP24, który zorganizowano w Katowicach, a w trakcie którego prezydent Andrzej Duda wprawił międzynarodową publikę w osłupienie, mówiąc że w Polsce węgla starczy jeszcze na 200 lat. Od tego czasu na kolejnych szczytach padały różne inne deklaracje, które jednak niezbyt wiele zmieniły. Dominowała polityka, tak jak prawdopodobnie to będzie w trakcie najbliższego COP28, którego gospodarzem będą Zjednoczone Emiraty Arabskie. Tymczasem najnowszy raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) World Energy Outlook 2023 stawia sprawę bardzo jasno: albo wyhamujemy popyt na paliwa kopalne, albo będziemy mieć nie lada kłopoty.

System kaucyjny rodzi się u nas w wyjątkowych bólach, a wystartować na całego ma dopiero od 1 stycznia 2025 r. Branża zwraca uwagę, że tego czasu wcale nie jest tak dużo, jak się spojrzy na to, ile trzeba jeszcze zrobić i przygotować. W przepisach ma nie brakować też pułapek, przez które cały system może dostać potężnej zadyszki. Tak jak ma to miejsce w przypadku propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie opłaty produktowej.

Rząd Zjednoczonej Prawicy traktował zmiany klimatu dosyć obcesowo. Węgiel planował wydobywać jeszcze przez ponad ćwierć wieku, a przepisy zacieśniające rynek emisji CO2 zaskarżył do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Nic dziwnego, że przy okazji zmiany władzy, Bruksela liczy też na nową strategię klimatyczną nad Wisłą. Podobno opozycja demokratyczna, która ma szansę przejąć władze, jest tutaj wyjątkowo zgodna.