System kaucyjny - zasady i cele

System kaucyjny jest częścią unijnej dyrektywy SUP, której wprowadzenie ma ograniczyć użycie jednorazowych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych. W Polsce będzie on funkcjonował w następujący sposób:

Procedura, choć w swojej naturze nieco skomplikowana, ma przyczynić się do zmniejszenia zaśmiecenia środowiska odpadami opakowaniowymi. Jak podaje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, głównym celem jest też zwiększenie poziomu recyklingu tych odpadów. To z kolei ma doprowadzić do spadku zużycia surowców pierwotnych.

Przedstawiony wyżej schemat funkcjonowania systemu kaucyjnego ma szansę na powodzenie tylko wtedy, gdy konsumenci będą skrupulatnie oddawać puste opakowania po napojach do wyznaczonych punktów. Ma ich do tego zmobilizować kaucja, jaką zostawią w sklepie przy zakupie.

Badania przeprowadzone przez Biostat pokazują, że blisko 73,3 proc. Polaków uważa system kaucyjny za najlepszy sposób odzyskiwania odpadów. Eksperci studzą jednak entuzjazm zwolenników nowego rozwiązania. Okazuje się, że system kaucyjny popierają głównie osoby starsze, które kojarzą go z tym funkcjonującym w latach 80. ubiegłego wieku. Tyle tylko, że działał on na zupełnie innych zasadach. Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej Izby Branży Komunalnej, wskazuje, że system kaucyjny będzie kosztował wszystkich, w tym producentów, sklepy i konsumentów. A to może skutkować znaczącym spadkiem poparcia społecznego.

Więcej o systemie kaucyjnym możesz przeczytać na Bizblog.pl:

Mniejsze zanieczyszczenie środowiska i większa efektywność recyklingu to nie jedyne powody, dla których zdecydowano się wprowadzić system kaucyjny. Jest on częścią tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta, która zakłada, że koszty „zbierania” odpadów z rynku powinien ponieść ten, kto je wprowadza. Obecnie koszty te są przerzucane na mieszkańców, którzy płacą za wywóz śmieci. Docelowo będą oni ponosić niższe wydatki, ale warunkiem jest wejście w życie rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). System kaucyjny zacznie obowiązywać 1 października 2025 roku, ale kiedy przyjdzie czas na ROP, nie wiadomo. Na chwilę obecną gminy prognozują zwiększenie kosztów wywozu odpadów, ponieważ najcenniejszy składnik – opakowania PET, puszki i butelki szklane – będą oddawane do sklepów. Firmy, które na rzecz gmin świadczą usługi wywozu i segregacji, zostaną pozbawione części dochodu, który będą chciały sobie zrekompensować.

Cele wprowadzenia systemu kaucyjnego wydają się jak najbardziej uzasadnione. Choć obecnie na większości mieszkańców ciąży obowiązek segregacji odpadów, ponad połowa tych, które znajdują się w żółtym worku, nie nadaje się do recyklingu. Skoro obecny system nie jest efektywny, trzeba wprowadzić nowy, skuteczniejszy.

Specjaliści wskazują, że system kaucyjny musi współistnieć z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta. Tylko wtedy ma szansę na powodzenie, a dodatkowo nie będzie narażał na koszty mieszkańców.

Warto dodać, że system kaucyjny obowiązuje w wielu krajach europejskich, takich jak Niemcy, Słowacja, Węgry, Rumunia. Zwroty osiągają tam poziom 90 procent, zatem można powiedzieć, że kaucja spełnia swoją funkcję. Nad wdrożeniem tego sposobu zbiórki opakowań zastanawia się m.in. Hiszpania, Belgia i Austria. Nie ma wątpliwości, że potrzebujemy efektywnego recyklingu. Pytanie tylko, czy przepisy w obecnym kształcie są w stanie go zagwarantować bez szkody dla naszych portfeli?