Wody Polskie działały na Odrze nielegalnie. Sąd przyznał rację ekologom
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozstrzygnął skargi Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA oraz Stepnickiej Organizacji Turystycznej - Nie Tylko Dla Orłów na decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z sierpnia 2022 r. i ją uchylił. Możliwe, że w efekcie konieczna będzie rozbiórka kamieniujących nurt Odry ostróg. Dla skarżących ta sprawa to rażący przykład naruszenia konstytucyjnej zasady legalności działań władzy publicznej.
Ekolodzy nie kryją satysfakcji po takim obrocie sprawy, ale prawnicy ich reprezentujący biją na alarm. Reprezentująca skarżące stowarzyszenia radczyni prawna dr Beáta Filipcová z kancelarii Sanecki Kowalik Filipcová podkreśla, że to orzeczenie unaocznia brak rzeczywistej gwarancji ochrony środowiska naturalnego w Polsce.
Skoro mimo sądowego wstrzymania wykonalności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach bezprawne działania władzy publicznej mogą doprowadzić do realizacji inwestycji, to proceduralne gwarancje przewidziane w polskim porządku prawnym stają się wyłącznie pozbawionym praktycznego znaczenia przedstawieniem - twierdzi prawniczka.
Bo rzeczywiście, to nie pierwsze postanowienie w tej sprawie. Na brak podstaw do realizowania prac modernizacyjnych w Odrze WSA w Warszawie zwrócił już uwagę w grudniu 2022 r. I potwierdził to postanowienie NSA w marcu 2023 r. Ale to w niczym nie przeszkodziło zrealizować tę inwestycję, pomimo wstrzymania wykonalności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Odra: będzie konieczna rozbiórka ostróg?
Dla Radosława Gawlika, prezesa EKO-UNII, takie ignorowanie postanowień sądu to nic innego, tylko rażący przykład naruszenia konstytucyjnej zasady legalności działań władzy publicznej. Przypomina przy tej okazji, że zarówno polskie, jak i niemieckie organizacje ekologiczne wielokrotnie wskazywały na nieprawidłowości związane z prowadzeniem postępowania przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie.
Stanowisko o konieczności renaturyzacji rzeki Odry przedstawił ponadto interdyscyplinarny zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego, działający przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk. Zostało ono następnie poparte przez Komitet Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk oraz Komitet Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk - wylicza Gawlik.
Więcej o Odrze przeczytasz na Spider’s Web:
Co teraz? Szef EKO-UNII twierdzi, że trzeba naprawić te szkody poprzez program renaturyzacji rzeki, też w kontekście osłabienia odporności ekosystemu Odry po katastrofie w 2022 r. Być może więc nie obejdzie się bez rozbiórek oraz wykonania kompensat po wybudowaniu ostróg na dziesiątkach kilometrów rzeki Odry.
Nie można wykluczyć demontażu nielegalnie wybudowanych urządzeń bądź przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej, jeżeli ich zdemontowanie mogłoby stanowić jeszcze większe zagrożenie dla środowiska naturalnego - przekonuje dr Beáta Filipcová.
Polska ciągle nie jest państwem prawa
Iwona Krępic, prezeska Stepnickiej Organizacji Turystycznej, przypomina, że projekt finansowany z pożyczki Banku Światowego „ukamienowania” ostrogami Odry budził od początku spore kontrowersje. Ale wątpliwości ekologów nie były brane w ogóle pod uwagę.
Nie jesteśmy wciąż państwem prawa i świadczy o tym brak realizacji postanowień WSA i NSA o wstrzymaniu tych prac przez poprzedni i obecny rząd - uważa Krępic.
Tymczasem Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie poinformowało wcześniej, że modernizacja infrastruktury wodnej Odry, co zwiększy też bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, pochłonie ok. miliard złotych. Chodzi o modernizację i budowę jazów, śluz oraz budowę infrastruktury towarzyszącej z uwzględnieniem migracji ichtiofauny. Projekty są już uwzględnione w Krajowym Programie Żeglugowym do 2030 r. Wody Polskie twierdzą, że uzyskanie dofinansowania z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 umożliwiłoby realizację tych zadań do końca 2028 r.
