Środowisko

Pierwszy raz piwo w stalowej puszce pojawiło się jeszcze przed wojną światową, w Stanach Zjednoczonych. U nas wszystkie puszki w sprzedaży - z napojami orzeźwiającymi i tymi zawierającymi alkohol - wykonane są z aluminium. Obejmie je polski system kaucyjny, który ma ostatecznie wystartować od 1 października 2025 r. Wtedy też powinniśmy przestać je zgniatać.

Tegoroczny COP, który odbył się w Baku w Azerbejdżanie, był jednym z trudniejszych w ostatnich latach. Choć w kilku kwestiach udało się dojść do porozumienia, to jednak kluczowa kwestia określenia nowego, policzalnego celu finansowego NCQG (ang. New Collective Quantified Goal) nie przyniosła rozstrzygnięcia, które zadowoliłoby uczestników spotkania – zauważa Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.

Początek roku 2025 przyniósł alarmujące dane dotyczące jakości powietrza w Polsce, która jak zwykle jest liderem pod względem największego stężenia smogu w UE. W takich miejscowościach jak Garlica Murowana (woj. małopolskie) i Odrowąż (woj. opolskie) normy zanieczyszczeń powietrza zostały przekroczone o rekordowe wartości – odpowiednio o 3718 proc. dla pyłów PM2.5 i 1232 proc. dla PM2.5. Niestety, smog znów pokrył kraj gęstym, duszącym mlekiem, co uczyniło Polskę jedną z najbardziej zanieczyszczonych plam na mapie Europy. W miastach takich jak Chełm czy Piotrków Trybunalski sytuacja również nie napawa optymizmem, a eksperci alarmują, że brak działań ze strony władz może tylko pogorszyć kryzys.

W całej Polsce pojadą nowoczesne zeroemisyjne autobusy wodorowe. A wszystko to w ramach trzeciej edycji programu „Zielony Transport Publiczny” i dotacji z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, dzięki którym podpisano umowy z 73 miastami. Pozwoli to sfinansować zakup 902 autobusów zeroemisyjnych i 593 punkty ładowania lub tankowania tych pojazdów.

Dużo mówi się wpływie produkcji żywności na zmiany w klimacie. Nie ma co ukrywać, że wybory konsumentów też odgrywają tu dużą rolę. Raport Flora Food Group i IBRiS z 2024 r. pokazuje, że jeśli chodzi o środowisko naturalne to zaledwie 29 proc. Polaków deklaruje wysoką świadomość ekologiczną. Jednocześnie 49 proc. respondentów wskazuje, że produkcja żywności wpływa na zmianę klimatu, ale zdecydowana większość podczas zakupów kieruje się ceną.  

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że najnowsze dane pokazują znaczny spadek liczby ton drewna opałowego i surowego, jaki wyjechał z Polski do krajów spoza Unii Europejskiej. Szczególnie mocno zmalał eksport polskiego drewna do Chin. Między pierwszym a kończącym się drugim półroczem 2024 roku eksport spadł aż o 100 tys. ton. „Nasze działania dają konkretne rezultaty!” – cieszy się ministra klimatu Paulina Hennig-Kloska.

Chociaż po powyborczej zmianie warty w Ministerstwie Klimatu i Środowiska nic absolutnie na to nie wskazywało, to później nagle okazało się, że start systemu kaucyjnego trzeba przełożyć w czasie. Najpierw o dziewięć miesięcy, ale teraz na stole znalazła się poprawka Senatu, wedle której butelkomaty miałyby zacząć działać dopiero od 2026 r. Przypomnijmy: od początku taki termin postulowały Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (POHiD) oraz Polska Izba Handlu (PIH).

Trudno nazwać zakończenie tegorocznego Szczytu Klimatycznego COP29 w Azerbejdżanie sukcesem. O konkretnych terminach odchodzenia od paliw kopalnych światowi decydenci postanowili rozmawiać dopiero za rok w Brazylii podczas COP30. Wszak żadnej presji ze strony zmian klimatu nikt nie odczuwa, nie trzeba się spieszyć. Najbogatsze kraje zaś będą dawać co roku ledwo ochłap państwom rozwijającym się na walkę z konsekwencjami globalnego ocieplenia. Tylko, czy to ma w ogóle jeszcze jakieś znaczenie? Za chwilę Donald Trump i tak wywróci ten stolik do góry nogami.

Naukowcy od dawna zalecają przyspieszenie zielonej transformacji. Ich zdaniem tylko w ten sposób możemy powstrzymać zmiany klimatyczne. Organizatorzy i goście konferencji Climate Leadership, w tym przedstawiciele UNEP FI i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ocenili, że w ciągu ostatnich pięciu lat, transformacja przybrała na sile, co zawdzięczamy przede wszystkim współpracy przedstawicieli nauki i biznesu.

Kominki tworzą nie tylko domową atmosferę, ale są też dodatkowym źródłem ogrzewania. Ich właściciele powinni jednak pamiętać o obowiązku wymiany starych modeli, ewentualnie zakupu dodatkowych filtrów. Jeśli tego nie zrobią, mogą otrzymać grzywnę nawet do 5 tys. zł.

Z badania „Postawy ekologiczne Polaków" Banku Millennium wynika, że prawie 60 proc. badanych w ciągu ostatnich dwóch lat zmieniło swoje codzienne nawyki. Jednak to nie troska o środowisko, a pieniądze najbardziej definiują ich postawę. A kto jest najbardziej eko? Silversi mogą być przykładem dla reszty społeczeństwa.

Jeszcze zaledwie na początku października resort klimatu i środowiska zapowiadał, że małe butelki po małpkach nie będą objęte systemem kaucyjnym. Wiecie dlaczego? To to był najgłupszy argument na świecie - bo jest ich tak dużo, że małe sklepy tego nie uniosą. Ale sprzedawać takie ilości dają radę?

Organizatorzy Szczytów Klimatycznych ONZ po tym, jak rok temu udał im się żart i dwutygodniowe debaty o przyszłości ziemskiego klimatu zorganizowali w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, czyli u ósmego producenta ropy na świecie w 2023 r., postanowili w tym roku powtórzyć ten dowcip. I COP29, który trwa od 11 do 22 listopada, zorganizowano w Azerbejdżanie, który żyje z gazu ziemnego i ropy. Badania zaś ukazujące średnią temperaturę w 2024 r. i tak udowadniają, że te wszystkie konferencje i deklaracje nie mają żadnego sensu i znaczenia.

Wszystko było już gotowe, a tu taka wolta. Ni stąd, ni zowąd rząd ogłosił opóźnienie systemu kaucyjnego. Nowe przepisy miały zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2025 r., ale decyzją resortu środowiska zaczną co najmniej pół roku później. Co najmniej – bo jeśli urzędnicy raz ulegli lobbystom, to za chwilę mogą to zrobić znowu. Pocieszające, że sklepy i placówki handlowe przygotowań nie zamierzają opóźniać. Wolą dmuchać na zimne. Przecież nikt nie może zapewnić, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska znów nie zmieni zdania.

Wraz z początkiem jesieni rozpoczął się sezon grzewczy i od razu poszybowały w górę wskaźniki zanieczyszczenia powietrza. Szacuje się, że co roku z powodu powikłań zdrowotnych wywołanych smogiem umiera nawet 50 tysięcy osób. Nic więc dziwnego, że wzmożoną czujność zachowują nie tylko służby porządkowe, ale również sąsiedzi.

Badanie „Postawy ekologiczne Polaków” zrealizowane w sierpniu 2024 r. przez agencję badawczą SW Research na zlecenie Banku Millennium wskazuje, że Polska ma wciąż niską pozycję na tle Europy, jeśli chodzi o ekoinnowacyjność, ale Polacy uważają, że są gotowi na zieloną transformację, na co dowodem jest województwo podlaskie, pomorskie i mazowieckie, które wiodą w tym temacie prym.

Cały czas są problemy z programem finansującym wymianę kopciuchów. Rząd twierdzi, że po kłopotach z pieniędzmi w programie Czyste Powietrze z początku roku nie ma już śladu. I o dalsze finansowanie można być spokojnym na kolejne lata. Tak brzmi wersja oficjalna. Ale wcale nie będzie tak różowo. O największe zagrożenia inicjatywy koncentrującej się na wymianie kopciuchów zapytaliśmy Andrzeja Gułę, współzałożyciela i jednego z liderów Polskiego Alarmu Smogowego.

Dziesięcioro aktywistów Greenpeace Polska złożyło skargę do Komisji Europejskiej na polski rząd za naruszenie unijnego prawa w zakresie ochrony polskich rzek. Chodzi o katastrofę ekologiczną, która nawiedziła Odrę w 2022 r. Skarżący twierdzą, że instytucje rządowe nie zrobiły nic, żeby wstrzymać ogromne zrzuty soli do dopływów największych rzek w kraju. Aktywistów wspierają prawnicy Fundacji Frank Bold. Branża górnicza nie zgadza się z tymi zarzutami.

Ruszył sezon grzewczy i już mamy pierwsze ofiary zatrucia tlenkiem węgla. Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej nie jest na to obojętna i już skierowała swoje propozycje legislacyjne do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Pomysł na obowiązkowe czujniki może jest i dobry, ale martwię się o jego realizację, gdy pomyślę, jak służby w naszym kraju zajmują się smogiem.

Do braku śniegu w Święta Bożego Narodzenia i do nawet ponad 30 st. C w pierwszej połowie września musimy powoli się przyzwyczajać. Niestety, naukowcy z World Weather Attribution nie mają dla mieszkańców Europy Środowej najlepszych wiadomości. Od teraz naszą nową pogodową rzeczywistość mają tworzyć również częste powodzie, susze i upały.