Energetyka

Luty przyniósł lekkie obniżki cen paliw na stacjach paliw w Polsce i wszystko wskazuje na to, że ten trend będzie kontynuowany. Optymizm budzi umocnienie złotego i spadek cen ropy naftowej, ale sytuacja międzynarodowa pozostaje napięta, co sprawia, że prognozy długoterminowe są obarczone dużym ryzykiem.

Po tym, jak okazało się, że powiązana z niemieckim kapitałem spółka wyprzedziła JSW i szybciej złożyła wniosek w sprawie złoża „Dębieńsko 1” rozpętała się awantura na sto fajerek. Ale okazało się, że wszystko jest pod kontrolą. Najpierw rząd odmówił koncesji zagranicznej firmie, a potem Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) - zgodnie z wcześniej złożoną obietnicą - sama złożyła stosowny wniosek. Strachu było co nie miara, ale na koniec wychodzi, że wszystko zostanie w polskiej rodzinie.

W piątek 28 lutego mija termin składania przez przedsiębiorców oświadczeń o uzyskanych dopłatach do energii elektrycznej. Spółki energetyczne straszą, że jeśli ktoś tego nie zrobi, będzie musiał zwrócić sprzedawcy prądu całą różnicę między ceną maksymalną a ceną rynkową plus odsetki. Ministerstwo Klimatu i Środowiska w styczniu obiecało przedsiębiorcom, że termin zostanie wydłużony do końca czerwca, ale dwa dni przed terminem przyznało, że wciąż trwają prace nad zmianą przepisów.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) walczy o dobre imię i kolejny raz twierdzi, że nie ma nic wspólnego z opóźnieniami wypłat dla beneficjentów programu Czyste Powietrze i wykonawców. Przekonuje, że opóźnienia wynikają z błędów, od których roi się we wnioskach, oraz z marazmu panującego w wojewódzkich funduszach. Nie ma też mowy o braku pieniędzy. Rusza właśnie nabór na operatorów, którzy mają pomagać najuboższym rozliczać dotacje.

Mikro, małych i średnich przedsiębiorców wraz z początkiem 2025 roku przestały obowiązywać zamrożenia cen energii elektrycznej. Jednak ci, którzy skorzystali z tej formy pomocy, nie zdają sobie do końca sprawy z wynikających z tego tytułu obowiązków oraz potencjalnych sankcji za ich niewykonanie. Termin złożenia informacji przypada na 28 lutego, jednak rząd planuje ten termin wydłużyć.

Już dawno relacje Stanów Zjednoczonych z Unią Europejską nie były tak fatalne. Amerykański prezydent Donald Trump najchętniej sprowadziłby rolę Europy do pieska na krótkiej smyczy. Ale taka polityka jest jak obusieczny miecz. Bruksela nie zamierza bezkrytycznie znosić kolejnych upokorzeń ze strony administracji USA. Być może będzie to miało także wpływ na przyszłe dostawy LNG.

Ubiegły rok należał do pelletu. W programie Czyste Powietrze co drugi składający wniosek na wymianę węglowego kopciucha celował w kocioł na biomasę. Mimo to cena pelletu trzymała się blisko 1000 zł za tonę. Ale pod koniec lutego br. jesteśmy w ciut innej rzeczywistości i za pellet przychodzi już płaci nawet 2000 zł i więcej. Co gorsza: kupujący ten rodzaj opalu z zazdrością mogą patrzeć na nasza zachodnią granicę. Niemcy mają teraz pellet tańszy niż w Polsce.

Chociaż zawieszenie programu Czyste Powietrze i kłopoty z wypłatą należnych pieniędzy mocno nadszarpnęło zaufanie Polaków do systemów dopłat, szósta edycja programu Mój Prąd nie ma czego się obawiać. Bardziej martwić muszą się sami beneficjenci. Bo na złożenie wniosku zostało im już bardzo mało czasu.

Na terenie budowy elektrowni w Rybniku zakończony został montaż turbiny gazowej, która wraz z generatorem wyprodukuje około 593 MWe. To jedno z największych tego typu urządzeń w Europie, które od 2027 roku zapewni bezpieczne dostawy energii elektrycznej dla 2 mln odbiorców w Polsce.

Węgiel w Europie jest wyraźnie tańszy. A w Polsce? Klienci indywidualni nie mogą liczyć na obniżki, których jeszcze w tym roku nie widzieli. Nęceni są za to w inny sposób. Mogą na przykład kupić opał w pojedynczych workach 15- lub 20-kg.

Dlaczego cena energii w Europie cały czas jest na zdecydowanie wyższych poziomach niż przed kryzysem energetycznym, który podobno nas opuścił? Eksperci nie mają wątpliwości i wskazują na cenę gazu ziemnego. W przypadku błękitnego paliwa stawki są cały czas wyraźnie wyższe od tych obowiązujących cztery czy pięć lat temu. I to się może jeszcze długo nie zmienić, m.in. przez geopolityczne uwarunkowania.

W drugiej połowie roku najpóźniej 1 stycznia 2026 r. w życie ma wejść nowelizacja ustawy o naszym górnictwie. Nie wiadomo dalej co z umową społeczną, a czas coraz bardziej ucieka. Swoje propozycje mają również spółki węglowego, które zwracają uwagę na dwie rzeczy: górników wciąż nęcą jednorazowe odprawy. Ale nie wolno powielać grzechów przeszłości i trzeba je inaczej wypłacać. Nisko w pas ma się też kłaniać wysokość tych świadczeń.

Mroźna pogoda nie odpuszcza, co widać chociażby po stałym zapotrzebowaniu na energię i grzanie. Konsekwencje takiego stanu rzeczy są dwie. Po pierwsze cena gazu w takich warunkach nie zacznie nagle spadać na łeb i szyję. Po drugie trzeba przyjrzeć się na nowo terminom dotyczącym unijnych magazynów gazu. Nie do końca też wiadomo, co przyniosą rozpoczęte właśnie rozmowy pokojowe między USA a Rosją w sprawie Ukrainy.

Cieszą nas takie inicjatywy. Pokazują, że nowe urządzenia grzewcze doskonale uzupełniają tradycyjne produkcji energii. Przy okazji odczuwalnie obniżają rachunki za ogrzewanie. Niestety pojedyncze pomysły to za mało. Czas w końcu przestać dotować gaz i powalczyć znów o zaufanie konsumentów.

Jedni mówią o celowej manipulacji, drudzy twierdzą, że w ten sposób nasz kraj łamie unijne prawo i skarżą nasz kraj do Komisji Europejskiej. W grze są ogromne pieniądze, ponieważ chodzi o urządzenia wpisane na listę ZUM i program Czyste Powietrze. Obie strony konfliktu reprezentują producentów różnych typów urządzeń, więc walka jest zażarta. Przez jakiś czas strona rządowa ignorowała zamieszanie, ale w końcu dostaliśmy odpowiedzi od Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Nasza sieć przesyłowa bez odpowiednich nakładów inwestycyjnych i zmiany regulacji prawnych, zbyt długo nie pociągnie. Odnawialne źródła energii (OZE) obecnie nawet czterokrotnie przekraczają możliwości systemu przesyłowego. A zapotrzebowanie energetyczne ma w kolejnych latach tylko rosnąć. Ministerstwo Klimatu i Środowiska już pracuje nad nowymi przepisami.

Jastrzębska Spółka Węglowa, największy producent węgla koksowego w Unii Europejskiej, ma powody do zadowolenia. Po miesiącach niepewności otwiera się przed nią szansa na eksploatację złóż „Dębieńsko 1”. Ministerstwo Klimatu i Środowiska ostatecznie odrzuciło wniosek spółki SCIGC, co oznacza, że to właśnie JSW może przejąć inicjatywę i rozpocząć starania o koncesję na rozpoznanie zasobów tego strategicznego złoża. JSW już zapowiedziała, że niezwłocznie złoży w ministerstwie wniosek o uzyskanie koncesji badawczej. To istotny krok dla spółki, której działalność ma kluczowe znaczenie dla europejskiego przemysłu stalowego, uzależnionego od dostaw wysokiej jakości węgla koksowego.

Chociaż już w zeszłym roku miały zakończyć się konsultacje w sprawie wprowadzonych zmian do zawieszonego programu Czyste Powietrze, to dalej nie do końca wiadomo, jak po wznowieniu naboru wniosków będzie wyglądał ten system dofinansowań. Zwłaszcza, że cały czas do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) trafiają nowe propozycje, a akceptacja niektórych oznaczałaby ogromne zmiany dla Czystego Powietrza.

Bruksela cały czas próbuje się uniezależnić od rosyjskiego LNG. Decydujące mogą okazać się dostawy gazu ze Stanów Zjednoczonych. Ale rozmowy z Waszyngtonem na ten temat ostatnio są mocno utrudnione. Donald Trump działa, tak jak najbardziej lubi, czyli z pozycji siły. W najbliższym czasie ważna będzie inicjatywa ze strony Polski, która do końca czerwca br. przewodzi Radzie UE.

Wykonawcy inwestycji, zrealizowanych w ramach programu Czyste Powietrze, twierdzą, że cały czas czekają na zaległe pieniądze. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) nie widzi problemu i uważa, że wszystko jest w należytym porządku. Dług względem przedsiębiorców jest ponoć na bieżąco spłacany.