kaucja

Niby czasu jest całkiem sporo, bo system kaucyjny w Polsce ma wystartować za niecałe 13 miesięcy, z początkiem 2025 r. I chociaż producenci opakowań, jak i przyszli operatorzy systemu, uczą się powoli reakcji konsumentów, to i tak wszystko może pójść na marne. A to dlatego, że zdaniem ekspertów założona przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska wysokość kaucji jest po prostu za mała. I wychodzi na to, że możliwe, że trzeba będzie zaproponować więcej pieniędzy, żeby nam się chciało wyjść z domu i oddać jakieś butelki. Inaczej cały ten system kaucyjny nie będzie miał najmniejszego sensu.

System kaucyjny rodzi się u nas w wyjątkowych bólach, a wystartować na całego ma dopiero od 1 stycznia 2025 r. Branża zwraca uwagę, że tego czasu wcale nie jest tak dużo, jak się spojrzy na to, ile trzeba jeszcze zrobić i przygotować. W przepisach ma nie brakować też pułapek, przez które cały system może dostać potężnej zadyszki. Tak jak ma to miejsce w przypadku propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie opłaty produktowej.

Wydawać się mogło, że bój o system kaucyjny w Polsce jest już zakończony. Wszystko ruszy od 1 stycznia 2025 r. i już nie ma absolutnie o co kruszyć kopie. Ale przedstawiciele branży są zgoła odmiennego zdania. Owszem, jedna bitwa już za nimi, ale do końca wojny — ich zdaniem — jeszcze daleka droga. Bo ciągle jest sporo wątpliwości. Tych m.in. dotyczących naliczania od kaucji podatku VAT, dopuszczania do systemu mniejszych sklepów i tego, czy aby zbiórka manualna nie była ślepą uliczką.

Bardzo długo trwało opracowywanie i przyjmowanie regulacji wprowadzających w życie system kaucyjny. W końcu udało się przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2025 r. I mogłoby się wydawać, że te ponad 15 miesięcy to zdecydowanie wystarczający czas, żeby właściwie się do startu systemu przygotować. Okazuje się, że najprawdopodobniej trzeba kolejny raz pochylić się nad wysokością kaucji.

Bardzo długo trwało w Polsce uzgadnianie kształtu systemu kaucyjnego, który wystartuje 1 stycznia 2025 r. Wydawać by się mogło, że 15 miesięcy, które pozostają do tego terminu, to odpowiedni czas, żeby się do tego przygotować. Sieci handlowe mają różne podejście, część już w wybranych lokalizacjach stawia na takie maszyny, część jeszcze cierpliwie czeka. Okazuje się, że sami oddawanie butelki czy puszki do automatów też możemy już teraz ćwiczyć. Tylko pamiętajmy: na razie za zwrot opakowania dostaniemy od 5 do 15 gr i to nie w gotówce.

Kiedy 12 września rząd opublikował ustawę wprowadzającą od stycznia 2025 r. w naszym kraju system kaucyjny, wszystko jest już przesądzone. Ale czasu jest naprawdę niewiele i te pozostałe 15 miesięcy trzeba poświęcić na kosztowne i czasochłonne przygotowania. Co trzeba będzie konkretnie w tym okresie zrobić? Na to pytanie odpowiadają eksperci z Grupy TOMRA.

Złośliwi twierdzili, że z naszym systemem kaucyjnym jest tak jak z niesławną zasadą 10H, przez lata blokującą rozwój lądowej energetyki wiatrowej. Politycy przekonywali, że trzeba ją wreszcie znieść, ale za tymi słowami nie szły żadne czyny. I z kaucją było bardzo podobnie. Ale w końcu doczekaliśmy się finału tego legislacyjnego maratonu. Pod ustawą znalazł się podpis prezydenta i system kaucyjny w Polsce zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.

Do zareklamowania wadliwego produktu nie potrzebujemy oryginału paragonu, bo wystarczy jego ksero czy skan, a nawet jeśli i tego nie mamy, to możemy posłużyć się potwierdzeniem płatności, a nawet zeznaniem świadków. Prawo konsumenckie z punktu widzenia konsumenta jest bardzo przyjazne i liberalne. To dokładna odwrotność polityki Biedronki wobec klientów, którzy chcą oddać butelkę z kaucją, bo tutaj bez papierowego paragonu zwrotu kaucji w gotówce nie dostaniecie. A paragon w apce Moja Biedronka? „Nie spełnia kryteriów paragonu fiskalnego określonych przez Ministerstwo Finansów” – stwierdza sieć.

Miało być wielkie święto muzyki w Parku Śląskim a pozostał spory niesmak i mnóstwo pytań. Organizator Fest Festiwalu w ostatnim momencie odwołał imprezę, tłumacząc się kłopotami finansowymi i polityką podwykonawców. Zapowiedział upadłość swojej spółki. To zmartwiło tysiące tych, którzy kupili bilety. Ale pojawiła się iskierka nadziei. Podobno wolontariusze mogą liczyć na zwrot kaucji. I kolejka wierzycieli zaczyna rosnąć jak na drożdżach.

Trwa wyścig z czasem. Sejm jak tylko mógł przyspieszył procedowanie projektu ustawy, wprowadzającej u nas system kaucyjny. Teraz kolej na Senat, który ma się tym zająć podczas jednych z wakacyjnych obrad. Wszystko po to, żeby zdążyć przed jesiennymi wyborami, które mogą zmienić polityczny układ sił. Producenci opakowań uważają, że legislacyjne przepychanki nie mają już żadnego sensu, bo i tak nie zdążymy na czas.

W porządku obrad najbliższego posiedzenia Sejmu na próżno szukać projektu ustawy o systemie kaucyjnym. Wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba po raz kolejny składa obietnice i twierdzi, że jeżeli nikt z rządu nie wniesie żadnych uwag, to może uda się nad tym pochylić jeszcze w czerwcu. Dobrze jakby tak się stało, bo dalsze przekładanie tego w czasie może nas słono kosztować.

Wszyscy eksperci, z którymi rozmawialiśmy o polskim systemie kaucyjnym, cieszą się z tego, że na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego pojawiły się dwa rozporządzenia w tej sprawie. Zgodnie twierdzą, że to krok we właściwą stronę. Ale to nie jest wcale tak, że nikt już nie ma żadnych wątpliwości. Te producenci opakowań i nie tylko zgłaszają od lat, bo też tyle trwa tworzenie w Polsce znowu mechanizmu kaucji i zwrotu opakowania.

Miesiąc po tym, jak Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło prace nad projektem regulacji w sprawie uruchomienia w naszym kraju systemu kaucyjnego, na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego pojawiły się dwa rozporządzenia w tej sprawie. Jesteśmy więc coraz bliżej tego, żeby od 2025 r. taki mechanizm wreszcie zadziałał.

Trudno już zliczyć rządowe zapowiedzi dotyczące wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego. Za każdym razem z bliżej nieznanych przyczyn przyjęcie tych regulacji oddalane jest w czasie. Chociaż teraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło już swoje prace nad tym dokumentem i niebawem pochylić nad nim ma się też rząd. Tymczasem z najnowszych badań wiemy, jak ten mechanizm zwrotów opakowań oceniany jest w Europie.

O tym, jak ostatecznie będzie wyglądać system kaucyjny w Polsce, dowiadujemy się już coraz więcej. Jednak to, kiedy zacznie obowiązywać - cały czas jest zagadką. Bo też politycy Zjednoczonej Prawicy kaucje traktują dokładnie tak po macoszemu jak słynną zasadę 10H, która od lat blokuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej. W jednym i drugim przypadku już trudno zliczyć wszystkie zapowiedzi zmiany przepisów, które jednak ciągle pozostają takie same.

Ostatni raz browary w Polsce podniosły kaucję za półlitrową butelkę zwrotną po piwie z 35 na 50 groszy w 2017 r. Ale po sześciu latach Grupa Żywiec postanowiła pomajstrować przy cenniku i przy okazji podniosła kaucję z 50 gr do 1 zł. Podstawowy powód taki sam jak przed laty: ekonomia. Tymczasem saga dotycząca polskiego systemu kaucyjnego znowu chyba utknęła w martwym punkcie.

Przepisy dotyczące systemu kaucyjnego miały być przyjęte najpóźniej w połowie tego roku. Zamiast tego po wakacjach pojawił się kolejny projekt. Eksperci po jego lekturze są zszokowani, bo wychodzi na to, że nikt ich uwag w Ministerstwie Klimatu i Środowiska nie posłuchał. Dziwne, prawda?

Jeśli rząd jakiś projekt ustawy lubi, to gwarantuje mu turbo przyspieszenie przy procedowaniu w Sejmie. Szast-prast i po sprawie. Nie traci czasu na opinie ekspertów i konsultacje społeczne. No chyba że jakieś regulacje rządowi się nie podobają. Wtedy mamy do czynienia z ustawicznym przekonywaniem społeczeństwa, że ciągle są konsultowane i analizowane. Tak było z normami jakości węgla, tak jest też z zasadą 10H i systemem kaucyjnym. Rozmawiamy o tym z Filipem Piotrowskim ze Stowarzyszenia Zero Waste.

Pojawia się coraz więcej krytycznych uwag dotyczących projektu polskiego systemu kaucyjnego. Nie wiadomo, jak na nie zareaguje Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Najgorzej jak resort będzie chciał to wszystko zamieść pod dywan i udawać, że nic się nie stało. Wtedy może ziścić się najgorszy z możliwych scenariuszy, w którym na polskiej kaucji zyskają duże zagraniczne sieci handlowe, kosztem mniejszych, rodzimych sklepów.

W ciągu kilku dni, najdalej tygodni, poznamy zaktualizowany po konsultacjach projekt ustawy wprowadzającej w Polsce system kaucyjnego. Tym samym Ministerstwo Klimatu i Środowiska nie zmienia wyznaczonej sobie ścieżki legislacyjnej, w której przepisy przyjęte mogą być po wakacjach, a zaczną obowiązywać z początkiem 2023 r. Co na to eksperci?