Energetyka

W 2024 r. kolejne kraje UE mają zawiesić produkcję energii z węgla na kołku. Bo tak jest po prostu taniej i przy okazji zdrowiej też. W Polsce na taką rewolucją cały czas na próżno czekać. Chociaż najnowszy raport DUON, opracowany wraz z Instytutem badawczym Keralla Research, wskazuje, że polskie formy też stawiają na dekarbonizację. Niestety – na razie bardziej na papierze niż w rzeczywistości.

Kryzys energetyczny, który wywindował ceny gazu i węgla do rekordowych, niespotykanych do tej pory poziomów, musiał przyspieszyć transformację energetyczną. Bo ludzie sami zaczęli szukać oszczędności w ogrzewaniu. Przykładem jest światowy rekord sprzedaż pomp ciepła w Polsce na poziomie 102 proc. Nic więc dziwnego, że tego typu urządzenia znalazły się na krótkiej liście 10 najbardziej przełomowych technologii 2024 r.

Od połowy listopada zeszłego roku analitycy rynku paliw przewidywali kolejne obniżki cen. Do teraz. Trzecia dekada stycznia bowiem ma minąć pod znakiem podwyżki cen paliw. Z kolei na rynku ropy cały czas jesteśmy świadkami wyczekiwania na rozwój wydarzeń na Bliskim Wschodzie.

Czarne chmury nie chcą opuścić PGG. Po oskarżeniach o sprzedaż węgla po zaniżonych cenach, co miało zdemolować rynek, teraz padają zarzuty dotyczące przepalenia przez spółkę w zeszłorocznych promocjach nawet 125 mln zł. Polska Izba Gospodarcza Sprzedawców Węgla (PIGSW) liczy na interwencję nowego rządu w tej sprawie.

Zdaniem wielu ekspertów za nami już szczyt globalnego popytu na węgiel i teraz już będzie tylko z górki. Motorem napędowym mają być głównie Indie, bo Chiny coraz bardziej przechodzą na odnawialne źródła energii. Cena węgla ma też systematycznie spadać, chociaż na to wpływ będą też miały jeszcze inne uwarunkowania gospodarcze. W Polsce obserwujemy właśnie cenową odwilż, chociaż spółki węglowe na razie swoich cenników nie korygują.

Farma wiatrowa jest mniej straszna niż ruchliwa ulica lub nocny klub - tak przynajmniej uważają Duńczycy. Sąsiedztwa farmy wiatrowej obawia się co dziesiąty, podczas gdy aż dla blisko połowy badanych prawdziwą udręką jest mieszkanie w pobliżu nocnego klubu. Ale przez niespełna dwa lata poziom aprobaty turbin wiatrowych w pobliżu miejsca zamieszkania zwiększył się też w Polsce. Choć co piąty rodak nadal zapowiada, że będzie sprzeciwiał się budowie.

Już kiedy Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. ujrzała światło dzienne, to nie brakowało ekspertów, którzy wskazywali, że 2026 r. jak początek budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej można wsadzić między bajki. Teraz to już pewne. Okazuje się, że być może zmieni się lokalizacja. Na ostatniej prostej do wyścigu o polski atom mogą dołączyć jeszcze Francuzi.

Osiem lat temu, też za pieniądze podatników, wyciągaliśmy za uszy z finansowej dziury Kompanię Węglową. W tym czasie Bruksela postawiła na neutralność klimatyczną, w czym pomóc ma pakiet regulacji Fit for 55, wyznaczyła też ambitne cele, np. dotyczące redukcji emisji CO2. Jednak Polacy niczego się nie nauczyli. Z powodów tylko politycznych przez lata dzięki zasadzie 10H blokowany był rozwój lądowej energetyki wiatrowej. O rozpoczęciu w terminie budowy pierwszej elektrowni jądrowej już w 2026 r. - jak wskazuje Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. - możemy zapomnieć. Eksperci ostrożnie dodają co najmniej 2-3 lata do tego harmonogramu. Ale za to umowę społeczną z górnikami chcemy jak najszybciej notyfikować w Brukseli. I węgla na pewno nam nie zabraknie. 

W pierwszym tygodniu nowego roku złożono ponad 3700 wniosków w ramach rządowego programu Czyste Powietrze. Ale za chwilę to być może nie będzie miało żadnego sensu. Poprzedni gabinet Mateusza Morawieckiego zostawił po sobie ogromną dziurę finansową. Teraz okazuje się, że jest większa niż to pierwotnie szacowano. Już wiadomo, że do jej zasypania pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy nie wystarczą. trzeba szukać dodatkowych funduszy europejskich.

To już nie tylko Polska Izba Gospodarcza Sprzedawców Węgla. Do zarzutów o nieuczciwe praktyki i niszczenie przy okazji rynku węgla wobec Polskiej Grupy Górniczej (PGG) dołącza też Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia. Spółka górnicza nie zgadza się z tymi oskarżeniami i twierdzi, że stawianie ich w złym świetle ma tylko jeden cel: zmuszenie PGG do podniesienia cen. Spór rozstrzygnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Zaczęło się obiecująco: Ministerstwo Aktywów Państwowych pod sterami Borysa Budki zapowiedziało audyt w spółkach wydobywczych, żeby w ten sposób wyjaśnić, skąd wzięła się dziura finansowa na aż 7 mld zł. Ale w kolejnych tygodniach nadzieja na nowe otwarcie w polskim górnictwie powoli umierała. Usłyszeliśmy m.in. o konieczności rychłego podpisania umowy społecznej, co ma też uporządkować kwestie kolejnej pomocy publicznej dla branży, oraz o tym, że kopalnie będą fedrowały tak długo, jak tylko węgla wystarczy. Związkowców już bardzo cieszy narracja nowego Ministerstwa Przemysłu.

Ostatnie tygodnie minionego roku w branży motoryzacyjnej minęły głównie pod kątem uspokajania emocji związanych z nową benzyną E10. W social mediach szybko zaczęły pojawiać się informacje, że to kolejny wymysł Brukseli skazujący część samochodów jeżdżących po polskich ulicach na przyspieszoną emeryturę. Teraz okazuje się, że to była dopiero przygrywka. Bo już nadchodzi paliwo E20.

Lubimy się z Niemców śmiać, bo wygasili elektrownie jądrowe i bardzo chcieli odejść też od węgla, chociaż ostatnio minister finansów Christian Lindner stwierdził, że rozwód z czarnym złotem do 2030 r. będzie po prostu niemożliwy. Ale tym razem nasi zachodni sąsiedzi realizują pomysł, który może okazać się już niedługo strzałem w dziesiątkę w Polsce. Chodzi o wykorzystanie starej, już nieczynnej kopalni węgla do produkcji zielonej energii.

W kolejnym tygodniu stycznia kierowcy w Polsce nie powinni liczyć na jakieś większe wahnięcia cen paliw. Tak przynajmniej podpowiadają analitycy rynkowi. Rynek ropy za to swoją uwagę skierował na Morze Czerwone, gdzie dochodzi do coraz częstszych ataków na statki zmierzające do Izraela, czemu biernie nie zamierzają się przyglądać ani Stany Zjednoczone, ani Wielka Brytania.

Flagowy program walki ze smogiem Czyste Powietrze potyka się o własne nogi. A wszystko przez brak pieniędzy i rosnącą kolejkę tych, którzy czekają na wypłatę przyznanego dofinansowania. Okazuje się, że poprzedni rząd nie zadbał o budżet, blokując na przykład fundusze z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Ministerstwo Klimatu i Środowiska pod nowymi sterami musi szybko coś wykombinować.

Marzena Czarnecka, minister przemysłu, od początku swojego urzędowania podkreślała, że kwestia domknięcia sprawy umowy społecznej jest dla jej resortu priorytetem. Bez notyfikacji tego dokumentu przez Komisję Europejską polska transformacja energetyczna nie wystartuje. Nic więc dziwnego, że zaplanowano już pierwsze rozmowy z unijnymi komisarzami na ten temat.

Odnawialne źródła energii w ostatnich latach stały się prawdziwym hitem. A w ubiegłym roku transformacja energetyczna nabrała zawrotnego tempa. Według Instytutu Fraunhofer w 2023 r., aż 23,7 proc. polskiej produkcji energii elektrycznej pochodziło ze źródeł odnawialnych. A co za tym idzie, udział węgla zanotował historyczne spadki. Wiatraki, które odnotowały kilka rekordów, wyprodukowały w tym zestawieniu ponad 13 proc. energii, a energia ze słońca 8 proc. Eksperci Euros Energy odpowiadają na pytania, czy w 2024 r. uda się zachować tę tendencję.

Na to czekała od miesięcy cała branża. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) operator programu Czyste Powietrze w końcu wypracował dodatkowe wymogi dla sprzedawców i dystrybutorów pomp ciepła. Z uwzględnieniem okresu przejściowego mają obowiązywać od 1 kwietnia 2024 r. Koniec z naciąganiem klientów na niedostosowane urządzenia grzewcze, przez które w portfelu nie robi się nawet ciut lżej.

Premier Donald Tusk potwierdza, że naszą podstawą energetyczną ma być atom, a uzupełnieniem OZE. Na razie jednak więcej niż 75 proc. naszego miksu energetycznego należy wciąż do węgla. Dlatego emitujemy CO2 na potęgę. Ale są też inne konsekwencje - właśnie przez to Polska ponownie znalazła się na szczycie tabeli, jeżeli chodzi o cenę energii w Europie.

Jeszcze parę lat temu przed kryzysem energetycznym zdecydowanie największym wrogiem polskich górników był zawyżony import. Związkowców najbardziej drażnił węgiel sprowadzany z Rosji. Dzisiaj może wydawać się, że tematu nie ma, zwłaszcza po tym, jak wprowadziliśmy embargo. Ale najnowsze opracowanie Fundacji Instrat pokazuje coś zgoła odwrotnego.