Energetyka

Co najmniej do końca roku na europejskim rynku gazu będzie nerwowo. Kończy się umowa na tranzyt rosyjskiego paliwa przez Ukrainę do Europy. Gazprom już wykorzystuje to do kolejnych manipulacji. Pretekstem na zakręcenia kurka Austrii był spór finansowy z Wiedniem, ale do innych krajów gaz dalej jest doprowadzany. Reaguje UE i wcześniej niż rok temu korzysta ze swoich magazynów gazu. Tak czy inaczej presja na cenę gazu jest coraz większa.

Sytuacja w górnictwie staje się coraz trudniejsza. Czytam już któryś raz z rzędu wywiad z Iwoną Szczygioł, wiceprezesem Polskiej Grupy Górniczej (PGG) ds. sprzedaży, a drugą ręką przeglądam projekt przyszłorocznego budżetu. I dochodzę do wniosku, że są tylko dwa możliwe wytłumaczenia. Albo o czymś nie wiemy i Polska jest bogata co najmniej jak Kuwejt, albo jesteśmy świadkami szaleństwa w czystej postaci, za co przyjdzie nam wkrótce słono zapłacić.

Rząd przyjął projekt ustawy o zamrożeniu cen prądu dla gospodarstw domowych w 2025 r. Premier Donald Tusk wyjaśnił, że ustawowe obniżenie cen będzie obowiązywało tylko do 30 września, bo potem powinno dojść do obniżenia taryf. Szef rządu jest przekonany, że za rok zamrażanie cen prądu nie będzie już konieczne.

W sklepie PGG w sierpniu i we wrześniu 2024 r. było transakcji, jak kot napłakał. Ale nie przez to, że klienci nauczyli się wyczekiwać na promocje i celować w jak najniższe ceny na ogół latem. Swoje zawaliła sama PGG, która trzy miesiące temu obiecała poszerzyć do 250 swoją bazę Kwalifikowanych Dostawców Węgla (KDW), a teraz wszystko zwala na biurokrację.

Coraz chłodniejsza aura wywiera presję na cenę węgla. W portach ARA (europejskim benchmarku dla czarnego złota) wskoczyła na poziomy ostatni raz widziane na przełomie października i listopada zeszłego roku. W Polsce też złowienie obecnie niższej ceny graniczy z cudem. Nawet w sklepie PGG skończyła się właśnie jedna promocja i coraz mniej sortymentu tam sprzedawanego ma jeszcze jakieś rabaty.

Dobra informacja jest taka, że od września ubiegłego roku ubyło nam 117 tys. dłużników. Zła: łączna kwota, z którą zalegają Polacy osiągnęła nowy rekordowy poziom. Efekt jest taki, że ci, którzy nie spłacają zobowiązań, mają jeszcze więcej do spłaty. Widać to w TOP10 najbardziej zadłużonych Polaków, gdzie odnotowano kolejne duże wzrosty. Tylko dług rekordzisty w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy wzrósł o 3,4 mln zł.

Pierwszy raz pytałem Ministerstwo Klimatu i Środowiska o wybór lokalizacji dla nowego składowiska odpadów radioaktywnych, w związku ze zbliżającą się coraz większymi krokami budową pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej, w pierwszej połowie 2023 r. Potem nabór chętnych gmin ze względu na brak chętnych, parę razy przekładano. Ale jak zapytałem teraz, czy zgłosili się jacyś samorządowcy, usłyszałem, że resort klimatu już się tym nie zajmuje.

Obecne stawki ostatni raz widziane były na początku grudnia 2023 r. Ale bardzo możliwe, że dalej będziemy świadkami tendencji wzrostowej. Nad Europą wisi widmo zakończenia tranzytu rosyjskiego błękitnego paliwa przez Ukrainę do krajów europejskich z końcem bieżącego roku, ale pojawiają się sugestie, że może do tego dość zdecydowanie wcześniej.

Chociaż cały czas nie wiadomo, w jakich kierunkach i w jakim tempie będzie przeprowadzana nasza transformacja energetyczna i czy rzeczywiście będziemy respektować zapisy umowy społecznej z górnikami sprzed ponad trzech lat, to na całe szczęście w rządzie nie trzeba nikogo przekonywać do magazynów energii, bez których rozwodu z paliwami kopalnymi po prostu nie przeprowadzimy. Na razie trudno nam się w tej sprawie czymkolwiek chwalić, ale mają to zmienić regulacje, nad którymi już w rządzie pracują.

Naukowcy od lat szukają sposobu na skuteczną fuzję jądrową, dzięki której zyskalibyśmy czystą energię jądrową bez odpadów radioaktywnych, które trzeba potem jakoś zagospodarować. Tylko jest jeden kłopot: to wymaga ekstremalnej temperatury i ciśnienia, co być może jeszcze wykracza poza nasze zdolności technologiczne. A może wcale nie? Nowozelandzki startup OpenStar zapewnia, że fuzja jądrowa stanie się komercyjna już w 2030 r.

Na rynku paliw samochodowych od początku listopada panuje stabilizacja cenowa i jeśli pojawiają się zmiany na pylonach, to zwykle lokalne i symboliczne. Nie dotyczy to jednak LPG, które wyraźnie podrożało. Eksperci rynku paliwowego nie widzą powodów, by benzyna podrożała w przyszłym tygodniu, ale właściciele samochodów napędzanych olejem napędowym i autogazem mogą odczuć wzrost cen.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska publikując zarówno scenariusz bazowy (with existing measures - WEM) oraz ambitny (with additional measures - WAM) Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) do 2030 r., musiało zdawać sobie sprawę, że tak spisane dokumenty strategiczne rozsierdzą górników, którzy cały czas trzymają się kurczowo umowy społecznej. I rzeczywiście: ich opinia na temat KPEiK ma być druzgocąca.

Jeszcze w pierwszej połowie 2024 r. cena gazu dla gospodarstw domowych wzrosła w siedmiu krajach UE, ale za to w 15 zmalała. Teraz jednak jesteśmy już w zupełnie innej rzeczywistości. Z jednej strony coraz chłodniejsza aura wymusza coraz większe zapotrzebowanie energetyczne, a z drugiej - co istotniejsze - umowa między Ukrainą a Rosją na tranzyt gazu zimnego do Europy obowiązuje tylko do końca roku. Dlatego na rynku gazu robi się coraz ciekawiej.

Kaloryfery włączone na pełną moc, wyciągnięte kurtki zimowe i wymienione opony ewidentnie dają znać, że przyszedł czas na chłodniejszą aurę. Węgiel jest więc w cenie. Spółki wydobywcze i składy węgla biją się o klientów i w ostatnich tygodniach często modyfikują swoją ofertę, a także cenę węgla. Celujący w specyficzny opał muszą niekiedy wykazać się cierpliwością. Bo raz się pojawia, a raz znika, jak groszek Bobrek.

Mieszkam niedaleko przejazdu kolejowego, który jeszcze do niedawna potrafił zamykać się nawet trzy razy raptem w kwadrans. Przejeżdżające tędy wyłącznie pociągi towarowe, najczęściej przewoziły węgiel do wszystkich zakątków kraju. Ale od kilku miesięcy ów przejazd nie zamyka się w ogóle, tak jakby poza południem Polski nikt węglem już nie palił. Zapytałem PKP Cargo, jak to jest z tym transportem czarnego złota i już wiem, co się dzieje.

Po publikacji projektu aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK) w całym kraju zawrzało, a najbardziej oburzyli się górnicy. Przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska dokument w ogóle nie bierze pod uwagę zapisów umowy społecznej sprzed ponad trzech lat. I z węgla mamy rezygnować znacznie szybciej. Teraz KPEiK prześwietlili eksperci z Fundacji Instrat i mają kilka uwag.

Do tej pory doniesienia ekspertów o tym, że ekogroszek wcale nie jest eko, bo jego spalanie wywołuje trujące emisje, były bagatelizowane. Nawet przez państwowe spółki wydobywcze, które przekonywały, że pozwala im ma to obowiązujące w naszym kraju prawo. To już jednak definitywny koniec tematu. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wraz z Ministerstwem Przemysłu opublikowały rozporządzenie w sprawie nowych norm jakości paliw stałych, w tym węgla. I w ten sposób ekogroszek na naszych oczach przechodzi do historii.

Dzieje się na rynku węgla. Od tygodnia wykres dotyczący ceny węgla w portach ARA pnie się w górę i coraz bliżej jest do pokonania granicy 123 dol. za tonę, co ostatni raz zdarzyło się w połowie października. Na krajowym podwórku sklep PGG tłumaczy, skąd ostatnio tyle promocji, Południowy Koncern Węglowy pokazał nowy cennik, a w Węglokoksie Kraj tradycyjnie wszystko po staremu.

Sprzedawcy prądu od końca sierpnia namawiają zwykłych odbiorców na podpisanie umowy z ceną dynamiczną, czyli taką, która dostosowuje się do wahań cen na hurtowym rynku energii elektrycznej. Ministerstwo Rodziny odradza jednak podpisywanie takich umów, ostrzegając przed ryzykiem znacznego wzrostu rachunków. Oferty dynamiczne mają w swojej ofercie takie spółki jak PGE, Enea czy Tauron.

Od lat od polityków słyszymy, że polska transformacja energetyczna musi być prowadzona na specjalnych warunkach. Charakterystyka energetyczna naszego kraju w zdecydowanej większości oparta na węglu po prostu to wymusza. Dlatego Bruksela powinna traktować szczególnie Warszawę. Niestety, okazuje się, że w tym gadaniu może i jest drobinka prawdy, ale reszta mocno zalatuje fałszem.