Sklepy bez kaucji, butelki w koszach. Polska wersja recyklingu
Pojawił się raport o tym, jak Polacy postrzegają system kaucyjny. Przypomina mi to wróżenie z fusów albo typowanie, czy Polska dostanie się do przyszłorocznych futbolowych Mistrzostw Świata. Przecież to nie ma teraz żadnego sensu.
Gdy zobaczyłem raport „Nowe nawyki, nowe wyzwania. Jak Polacy postrzegają system kaucyjny?, pomyślałem, zaraz, ktoś bada opinie Polaków na temat czegoś, co jeszcze nie działa? Tak, to ma sens - stwierdziłem i poszedłem po wielką miskę chipsów.
System kaucyjny: na pierwszym miejscu wygoda
Co z tego raportu, opracowanego przez Biostat na zlecenie agencji 2PR, wynika? Okazuje się, że kluczem do sukcesu polskiego systemu kaucyjnego, który ruszył 1 października br., jest wygoda. 71,5 proc. respondentów stwierdziła, że chętnie będą oddawać często opakowania, pod warunkiem że automaty zwrotne będą lepiej dostępne. A jakby były zlokalizowane dodatkowo poza sklepami, przy szkołach, czy przy przystankach komunikacyjnych, to korzystałoby z nich 3 na 4 ankietowanych (76,9 proc.).
Dostępność butelkomatów jest szczególnie istotna dla kobiety (80,3 proc.) oraz osób w wieku 50–59 lat (83,9 proc.). Z kolei mężczyźni (43,1 proc.) stwierdzili, że nic tak dobrze nie zrobiłoby naszemu systemowi kaucyjnemu, gdyby nie bardziej odczuwalna kwota kaucji. Przypomnijmy: obecnie obowiązują dwie stawki: 50 gr i 1 zł. Z kolei 38,5 proc. przepytanych uznało, że zwrot opakowań ułatwiłaby odpowiednia aplikacja mobilna, dzięki której nie musieliby się ustawiać w kolejce przed butelkomatami.
Edukacja sklepów mieści się w jednym zdaniu
Szczerze? Mocno dziwię się, że większość ankietowanych powiedziała o wygodzie. No bo jak można wskazywać na jakieś rozwiązania, których cały czas nie ma? Skąd mam wiedzieć, czy wygodny recyklomat, zlokalizowany w najlepszym z możliwych miejscu, przekona mnie do systemu kaucyjnego, skoro ten system i tak jeszcze nie działa? Bo przecież po dziewięciu miesiącach opóźnienia trzeba było jeszcze ustanowić trzymiesięczny okres przejściowy, żeby wszyscy mieli czas przygotować się do kaucji. Pal licho zagubienie konsumentów, którzy muszą sprawdzać, czy dana butelka ma obowiązujący wzór i też przy kasie wybierać, czy wolą gotówkę, czy może rabat na kolejne zakupy.
Cyrk na kółkach i czeski film. Dlatego bardzo dobrze rozumiem ponad 37,9 proc. badanych przez autorów tego raportu, którzy przyznają, że wciąż nie wiedzą dokładnie, które opakowania podlegają zwrotowi i jak działa system kaucyjny. Młodsi respondenci, szczególnie w wieku 18–39 lat, częściej niż starsi wskazują na potrzebę większej edukacji i przejrzystych zasad. To też jest znamienne, prawda?
Edukacja, transparentność i konsekwencja w przekazie mogą przesądzić o tym, czy kaucje staną się naturalnym elementem naszej codzienności - przekonuje Bartosz Sosnówka, partner zarządzający w agencji 2PR, która zleciła badanie.
Problem w tym, że przez cały październik chodziłem po sklepach największych sieci handlowych w kraju i starałem się samemu edukować w naszym systemie kaucyjnym. Niestety, bezskutecznie. Bo za każdym razem odbijałem się od tej samej ściany: opakowań z kaucją jeszcze nie ma, trzeba wyprzedać stare, nie wiemy, kiedy pojawią się nowe - taką lekcję wziąłem nie raz w ostatnim czasie od obsługi sklepowej.
Polak mógłby poczuć się jak Fin, albo Niemiec
Dobra, odstawiam na chwilę kpinę na bok. System kaucyjny z powodzeniem działa już w 16 krajach europejskich: Chorwacji, Danii, Estonii, Finlandii, Holandii, Islandii, Litwie, Łotwie, Malcie, Niemczech, Norwegii, Słowacji, Szwecji, Irlandii, Rumunii i Węgrzech. Zarówno Ministerstwo Klimatu i Środowiska, jak też Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej mieli więc od kogo zgapiać najlepsze rozwiązania.
Przecież kilku urzędników, w ramach podróży służbowej, mogło odwiedzić wszystkie te kraje, popytać osoby odpowiedzialne za tamtejszy recykling i dobre praktyki spisać w notesie. Przy okazji taki urzędnik sporo by zwiedził, nocowałby w najlepszych hotelach, fajne pamiątki do domu by przywiózł, jakiś czaderski magnez na lodówkę. I wszyscy byliby zadowoleni. Polacy korzystający z sytemu kaucyjnego (o ile w końcu zacznie działać) jak najbardziej też, bo dzięki temu korzystaliby z takich samych rozwiązań co Fin, Niemiec, czy Chorwat albo Rumun.
Więcej o systemie kaucyjnym przeczytasz w Bizblog:
Tymczasem polski system kaucyjny od samego początku postanowił wytaczać własną ścieżkę, udowadniając przy okazji, że przy odrobinie dobrej woli nawet kaucję można zepsuć. Przesadzam? Przecież w naszym systemie kaucyjnym jest w sumie 7 operatorów. To absolutny rekord Europy. Inne kraje aż takiego gestu nie mają i powołują do życia dwóch, góra trzech operatorów. Ale kto bogatemu zabroni, co nie? Co lepsze: ci operatorzy podpisali między sobą umowę już po oficjalnym debiucie systemu kaucyjnego 1 października br. i tylko na dwa miesiące. Czego nie rozumiecie?
Zresztą sieci handlowe też w ten sam sposób traktują nasz system kaucyjny i z prawie wszystkim czekały do samego końca. Bo też po co się spieszyć? Żeby konsumentowi życie ułatwić? Dobre żarty, system kaucyjny ma pozwolić paru podmiotom zarabiać, a nie porządkować zakupy ludziom. Litości. Dlatego na przykład Biedronka 20 dni po starcie systemu poinformowała o podjęciu współpracy z formą TOMRA, w celu zainstalowania w sklepach recyklomatów. Z kolei 23 października Biedronka donosiła o nawiązaniu współpracy z Kaucja.pl, operatorem systemu kaucyjnego. Wcześniej nie można było się dogadać najwidoczniej. Bo to bardzo trudne jest. Trzeba wyznaczyć miejsce spotkania, osoby, które będą z nim uczestniczyć i w dodatku prowadzić jeszcze skomplikowane negocjacje.
System kaucyjny powinien być wygodny. Niestety, znowu wszystko mamy do góry nogami. Po miesiącu od startu, system cały czas nie działa. Opakowań z kaucją dalej na próżno szukać na sklepowych półkach. A Polacy ciągle wyrzucają plastikowe butelki bardzo wygodnie do kosza.
