Płaca minimalna ma podskoczyć do 4 tys. zł. Węgrzy już to przerabiali, skutki były opłakane

Płaca minimalna już od pewnego czasu idzie u nas w górę w nieracjonalnie szybkim tempie. W normalnych, rynkowych warunkach byłaby ona powiązana ze wzrostem wydajności pracy. I gdyby rząd pilnował po prostu, by firmy rzeczywiście wysyłały nam wyższe przelewy w odpowiedzi na poprawę tego wskaźnika, nie byłoby żadnego problemu.

Forum Obywatelskiego Rozwoju wskazywało niedawno, że jeśli chodzi o stosunek płacy minimalnej do najniższych zarobków, Polska zaczyna wychodzić na czoło w całym OECD.

Podwyżki płacy minimalnej rzadko mają dramatyczny wpływ na rynek pracy, bo wpływają głównie na pracowników o zarobkach zbliżonych do płacy minimalnej. Spośród nich część rzeczywiście otrzymuje podwyżki, ale jednocześnie część jest wypchana na umowy o dzieło, samozatrudnienie, wprost do szarej strefy czy w ogóle przestaje pracować – tłumaczył w rozmowie ze Spider’s Web Rafał Trzeciakowski z FOR.

Wówczas mówiliśmy jednak o płacach rzędu 2250 zł brutto. Najnowsza propozycja rządu brzmi – 3 tys. zł na koniec 2020 r. i 4 tys. zł na koniec 2023 roku. A to oznacza, że w ciągu 4 lat najsłabiej zarabiający dostaliby podwyżki o 70 proc.

Pozostając przy cezurze jednego roku, oznacza to wzrost z 2250 zł (koniec 2019 roku) do 3 tys. zł, czyli o 750 zł. To wzrost ponad 33,3-procentowy - zauważają Pracodawcy RP.

Na wielu pracodawców padł w tym momencie blady strach. Zarobki na poziomie płacy minimalnej lub niżej ma w tej chwili ok. 14 proc. naszych rodaków. Warto przy tym zauważyć, że ewentualne podwyżki nie obejmą tylko ich. Skąd to przekonanie? Gdy dyskonty zaczęły windować pensje kasjerów, o dodatkowe pieniądze upomniało się kilka innych zawodów jak policjanci czy dziennikarze. Pracownicy nie mogli znieść, że wykonują prace wymagające większych kwalifikacji, a zarabiają tyle samo.

Gwałtowny wzrost płacy minimalnej odczują jednak przede wszystkim ci, którym pracodawcy z automatu wpiszą nową wysokość przelewu. Jak to się zakończy? Bóg jeden raczy wiedzieć. Ekonomiści podkreślają, że podobnych eksperymentów na świecie trzeba szukać ze świecą. Co nie znaczy, że nie miały nigdy miejsca.

Podobny scenariusz przerabiali już Węgrzy. Wzrost płacy minimalnej wyniósł tam 60 proc. Firmy zręcznie sobie z tym jednak poradziły. Podniosły ceny za swoje towary i usługi o 4-11 proc., a co dziesiąty pracownik pracujący na minimalnej stracił pracę.

Około 75 proc. kosztów podniesienia płacy minimalnej zapłacili konsumenci. Pozostałe 25 proc. dołożyli właściciele firm – podsumowywali twórcy opracowania o wymownym tytule: „Kto płaci za płacę minimalną”.

Nagłe podniesienie minimalnej pensji uderzyło przede wszystkim w firmy zajmujące się produkcją i nastawionych na eksport.

Wzrost cen węgierskich firm prowadzi do niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej i dużego spadku produkcji – czytamy.

A trzeba jednocześnie zauważyć, że Węgrzy startowali z dużo niższego poziomu. Polska z 500 euro brutto miesięcznie jest dzisiaj liderem w całej Europie Wschodniej. Podobnie jest pod względem relacji płaca minimalna/średnia płaca. W 2000 r. (czyli w czasie węgierskiej rewolucji na rynku pracy) najgorzej zarabiający pracownicy dostawali jedną trzecią tego średniej. Na Węgrzech – 28 proc.

Co ciekawe, po kilkunastu latach najsłabiej zarabiający Węgrzy (40 proc. średniej) wciąż mają relatywnie gorzej niż Polacy (44 proc. średniej). Bo o ile w naszym kraju różnica między płacą minimalną co roku nieznacznie się zmniejsza, u naszych kolegów z południa doszło do załamania tej relacji i znaczącego rozjazdu po 2002. Na niekorzyść tych najsłabiej zarabiających oczywiście.

Można na to spojrzeć jeszcze inaczej. OECD podaje też wszystkie powyższe dane dla relacji na linii – płaca minimalna – mediana. A to być może będzie dla większości Polaków wkurzonych słuchaniem o średnich zarobkach dużo bardziej miarodajne.

No to tak dla uświadomienia sobie, z czym mamy do czynienia – na Węgrzech w szczytowym momencie najsłabiej zarabiający dostawali 55 proc. mediany. W Polsce w 2023 będzie to ok. 70 proc. No chyba że nasza gospodarka nagle wystrzeli w górę, a pracodawcy nie będą nadążali z dopisywaniem zer do naszych umów. Na to w obliczu nadciągającej recesji raczej się jednak nie zanosi.

Skąd ta nagła hojność ze strony rządzących? Według mnie, poza oczywistym efektem politycznych, chodzi o też o ratowanie budżetu. Obciążenia w postaci wydatków socjalnych są coraz większe, premier Morawiecki szuka więc, skąd można było jeszcze wyciągnąć dodatkowe środki. Podwyżki podatków to mało popularna strategia. A zwiększenie płacy minimalnej to na pierwszy rzut oka bardzo propracownicza aktywność.

To teraz zobaczmy. Pensja 2250 zł brutto oznacza, że pracownik dostaje na rękę 1663 zł, a pracodawcy płaci za niego łącznie 2710 zł. Przy 4 tys. zatrudniony zarabia realnie 2853 zł, ale jego szef wykłada już 4819 zł. Dodatkowe pieniądze zasilą m.in. Fundusz Pracy, który ostatnio stał się dla polityków rezerwuarem środków do wydania na dowolny bieżący cel.

I wszystko jasne. Rękoma przedsiębiorców rząd po raz kolejny rozdaje prezenty. Sytuacja przypomina tę, znaną nam już z obniżenia PIT do 17 proc., którego skutki odczują głównie… samorządy. PiS zbiera więc wyborczej profity, zagwozdkę związaną ze znalezieniem dodatkowych pieniędzy zostawiając innym.

A można by przecież inaczej. Propozycja Platformy Obywatelskiej zakłada podniesienie płacy minimalnej, ale do wysokości 2,4 tys. zł.

Obniżamy wszystkie daniny publiczne, które obciążają wynagrodzenie za pracę do 35 proc. z prawie 50 proc. obecnie. Ci, którzy otrzymują minimalne wynagrodzenie, których trzeba zmotywować najbardziej, otrzymują bonus w postaci 500 zł, które nie obciąża pracodawcy. Oprócz tego bonusu najniżej zarabiający zyska na obniżeniu podatku, a więc w sumie miesięcznie na rękę dostanie ponad 600 zł więcej – wyliczała na Forum w Krynicy Izabela Leszczyna z PO.

Propozycja PiS będzie wypychać najsłabsze osoby z rynku pracy, natomiast Platforma może je wciągnąć – spuentował Aleksander Łaszek, główny ekonomista FOR.