Kompensata wierzytelności. Kiedy można, a kiedy nie wolno jej stosować?
Kompensata to lubiane przez przedsiębiorców narzędzie umożliwiające potrącenie wzajemnych należności bez angażowania środków pieniężnych. W niektórych przypadkach może dotyczyć także tej samej jakości rzeczy, oznaczonych co do gatunku. Co warto wiedzieć o kompensatach?
Czym jest kompensata?
Kompensata to inaczej potrącenie, którego można dokonać na mocy art. 498 Kodeksu cywilnego. Dotyczy podmiotów, które jednocześnie są względem siebie dłużnikami i wierzycielami. Kompensata ma charakter bezgotówkowy, zatem nie wymaga angażowania środków pieniężnych. Przeciwnie, umożliwia zatrzymanie ich w firmie, co poprawia płynność.
Kompensata w praktyce gospodarczej
Kompensata to jedno z ulubionych narzędzi przedsiębiorców, którzy w prosty sposób mogą „wyczyścić” wzajemne wierzytelności. Jak to działa w praktyce? Załóżmy, że przedsiębiorstwo A kupiło od przedsiębiorstwa B towar o wartości 5 000 zł. Przedsiębiorstwo B sprzedało przedsiębiorstwu A towar o wartości 4 000 zł. Jeśli zdecydują się skompensować wierzytelności, przedsiębiorstwo A nie zapłaci nic, a przedsiębiorstwo B zapłaci firmie A jedynie 1 000 zł.
Za pomocą kompensaty możemy efektywnie zarządzać środkami pieniężnymi, których nie trzeba angażować w bieżące płatności.
Kompensaty nie można przeprowadzić względem wierzytelności:
- nieulegających zajęciu,
- o dostarczenie środków utrzymania,
- wynikających z czynów niedozwolonych,
- co do których potrącenie zostało wyłączone przepisami.
Kompensata – formalności
Kodeks cywilny nie wymaga potwierdzania kompensaty w formie pisemnej. Co więcej, dopuszczalne jest nawet przeprowadzenie jej w sposób dorozumiany. Ale ze względu na to, że procedura ta najczęściej znajduje odzwierciedlenie w księgach rachunkowych, musi zostać potwierdzona stosownym dokumentem. Powinien on zawierać następujące elementy:
- oznaczenia stron,
- datę i miejsce potrącenia,
- oznaczenie dokumentów, do których odnosi się kompensata,
- kwota potrącenia,
- kwota pozostała do zapłaty,
- podpisy każdej ze stron.
Kompensata co do zasady nie wymaga zgody drugiej strony, jednak warto ją uzyskać. Umożliwia to zachowanie poprawności księgowań i uniknięcie ewentualnych roszczeń w późniejszym okresie.
Więcej poradników znajdziesz na Bizblog.pl:
Zalety kompensowania wierzytelności
Kompensowanie wierzytelności to codzienna praktyka polskich przedsiębiorców. Dzięki niemu nie trzeba dokonywał płatności na rzecz kontrahenta, który za jakiś czas i tak zwróciłby nam pieniądze. Oczywiście, w grę wchodzą jeszcze terminy płatności – przy założeniu, że szybciej otrzymamy gotówkę, możemy nią przez pewien okres swobodnie dysponować. W praktyce jednak terminy nie są aż tak odległe – standardowo wynoszą 14-30 dni. Zatem na kompensacie nie będziemy stratni.
Kompensować można wierzytelności krajowe, ale też zagraniczne. W tym przypadku powstają jednak różnice kursowe, które stanowią przychody lub koszty finansowe.
Jak przeprowadzić kompensatę wierzytelności?
Jeśli na bieżąco monitorujesz swoje zobowiązania i należności, to nawet przy większej ich ilości łatwo wychwycisz, które transakcje przeprowadzane są z tym samym podmiotem. Wtedy też możesz wyjść z propozycją kompensowania wzajemnych wierzytelności, przesyłając konkretny dokument będący oświadczeniem.
Kompensatę możesz też przeprowadzać regularnie na mocy umowy z kontrahentem. Być może już na początku współpracy dojdziecie do wniosku, że takie rozwiązanie jest dla was najlepsze. Wtedy też wystarczy spisać umowę, w której zobowiązujecie się do kompensowania wierzytelności wzajemnych. Na mocy tego dokumentu możesz na każdej fakturze umieszczać informację o kompensacie (o ile oczywiście na chwilę obecną istnieją wierzytelności wzajemne), co ułatwia bieżące rozliczenia.
