Alarmujący raport. Co dziesiąty Polak to NEET

NEET to skrót od angielskiego „not in education, employment or training”. Według raportu PARP, w 2023 roku do tej grupy zaliczał się co dziesiąty młody Polak. W skali całej Unii Europejskiej (12,4 proc.) Polska wypada korzystnie (10,1 proc.), jednak eksperci ostrzegają, że problemu nie można bagatelizować, niezbędne jest wdrożenie zdecydowanego, lecz przemyślanego planu działań.

Polscy NEET stają na rozdrożu, często są to osoby tuż po zakończeniu edukacji, bywa, że mają za sobą już pierwsze nieudane próby podjęcia pracy, a niekiedy zmagające się z problemami zdrowotnymi, rodzinnymi czy po prostu brakiem jasnego pomysłu na swoją przyszłość. 

Najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „NEETs – jak sprostać wyzwaniu i wykorzystać potencjał?” szczegółowo przygląda się tej grupie w Polsce. Autorzy publikacji nie tylko diagnozują problem, lecz także wskazują konkretne kierunki działań, które mogą pomóc młodym odnaleźć własną drogę i aktywnie uczestniczyć w życiu zawodowym oraz społecznym.

Raport PARP wskazuje, że koło 10 proc. młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Wyraźne różnice widać między kobietami a mężczyznami. W 2023 roku wśród NEET-ów było prawie dwa razy więcej kobiet niż mężczyzn (13,4 proc. w stosunku do 6,9 proc.).

Najwyższy odsetek osób NEET odnotowano w województwach:

Najmniej osób NEET mieszka na Mazowszu (7,6 proc.). Skąd takie różnice? Często decyduje o tym miejsce zamieszkania, ponieważ na wsi i w mniejszych miejscowościach trudniej o dostęp do edukacji i pracy. Do tego dochodzą czynniki rodzinne, ekonomiczne i społeczne, które mogą utrudniać start w dorosłość.

Poziom wykształcenia również ma znaczenie im niższy, tym większe ryzyko trafienia do tej grupy. W Polsce wśród osób z podstawowym wykształceniem NEET-y stanowią 8,3 proc., a wśród absolwentów studiów tylko 5,9 proc.

Wbrew pozorom do grupy NEET nie wpadają wyłącznie osoby leniwe czy niezaradne. Znajdziemy wśród nich:

Według badań Eurofound można wyróżnić co najmniej siedem różnych podgrup NEET – od krótkotrwale bezrobotnych aż po osoby na dłużej zaangażowane w wolontariat czy rozwijanie pasji artystycznych.

Przyczyny znalezienia się w tej grupie wielu młodych ludzi, którzy nie odnajdują się na rynku pracy:

W efekcie nawet ambitne jednostki mogą utknąć w miejscu, jeśli system nie oferuje im realnych możliwości rozwoju.

Konsekwencje tego zjawiska wykraczają daleko poza wskaźniki gospodarcze czy jednostkowe przypadki. Młodzi tracą nie tylko stabilność materialną, lecz także poczucie wpływu na własną przyszłość, co prowadzi do rezygnacji i społecznej izolacji. W ujęciu społecznym oznacza to marnotrawstwo talentów, które mogłyby napędzać innowacje i rozwój gospodarczy. W dłuższej perspektywie rośnie ryzyko spowolnienia wzrostu ekonomicznego i wzrost obciążenia systemów pomocy społecznej.

Więcej wiadomości na temat pracy można przeczytać poniżej:

Eksperci PARP podkreślają, że aktywizacja osób NEET wymaga indywidualnego i zintegrowanego podejścia łączącego wsparcie psychologiczne, edukacyjne i zawodowe.

Kluczowa jest współpraca międzysektorowa pomiędzy:

Potrzebne są programy mentoringowe, elastyczne formy zatrudnienia oraz szkolenia odpowiadające rzeczywistym potrzebom młodych ludzi.

Raport ujawnia też konieczność monitorowania sytuacji NEET na poziomie lokalnym i rozwój centrów wsparcia w regionach o najwyższym odsetku tej grupy. Działania muszą być dostosowane do specyfiki poszczególnych podgrup, co umożliwi skuteczną reintegrację na rynku pracy i w systemie edukacji.

Zjawisko NEET to wyzwanie wymagające kompleksowego podejścia. Inwestycje w programy aktywizacyjne z wykorzystaniem współpracy międzysektorowej są niezbędne, aby zapobiec długotrwałemu wykluczeniu społecznemu i zapewnić gospodarce napływ zaangażowanych pracowników.

Raport rzuca światło nie tylko na NEET jako problem jednostki, lecz także całego społeczeństwa, stąd rozwiązania tego problemu powinny być elastyczne i uniwersalne oraz zintegrowane i odgórnie zaplanowane.