Jak wylicza KPMG, po przeanalizowaniu sytuacji w 38 krajach europejskich, Polska znalazła się wśród siedmiu państw z najniższą szarą strefą tytoniową, przy okazji z rekordowym też jej udziałem w tynku tytoniowym. Nic dziwnego, skoro od trzech lat wyraźnie rosną wpływy z tytułu akcyzy na wyroby tytoniowe. Ale za chwilę to wszystko może się zmienić nie do poznania. Bo rząd szuka pieniędzy i chce z tej akcyzy wziąć więcej i szybciej.

Rząd szuka pieniędzy gdzie może, bo po lipcu br. budżetowy deficyt przekroczył już 82 mld zł. Stąd propozycja znacznie wyższych niż planowano w mapie akcyzowej 10 proc. podwyższenia akcyzy na wyroby tytoniowe. Zamiast o 10 proc., już w przyszłym roku akcyza na papierosy wzrośnie o 25 proc., na tytoń do palenia o 38 proc. i o 50 proc. na wkłady do podgrzewania tytoniu. Ministerstwo Finansów objęło też podwyżkami akcyzy płyny do e-papierosów – w ich przypadku akcyza w przyszłym roku poszybuje w górę o 75 proc. Rzeczniczka Małych i Średnich Przedsiębiorców zwraca przy tej okazji uwagę resortowi, że w ten sposób wymusza się na przedsiębiorcach rewizje ich wcześniejszych planów budżetowych i mocno się podkopuje ich zaufanie do władzy.

Rząd będzie musiał w końcu zacząć szukać dodatkowych pieniędzy, czyli mówiąc wprost, szukać miejsc, gdzie można docisnąć podatników. Jakie są opcje? Zdaniem ekspertów niewielkie, trzeba sięgnąć do kieszeni właścicieli aut, bo to właśnie akcyza na samochody i paliwa może być ratunkiem.

Do tej pory o wysokości akcyzy, na przykład nałożonej na wyroby tytoniowe, decydowały poszczególne kraje członkowskie UE, w ramach swojej finansowej niezależności. Ale Bruksela zamierza to zmienić. Komisja Europejska chce, żeby to było w jej kompetencjach i Światowej Organizacji Zdrowia, co ustalono podczas obrad państw sygnatariuszy Konwencji Ramowej WHO o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (WHO FCTC). Eksperci nie zostawiają na tej propozycji suchej nitki.

Efektem podniesienia akcyzy będzie zniechęcenie Polaków do konsumpcji legalnych używek – straszą niektórzy ekonomiści za każdym razem, gdy rząd decyduje się podnieść podatki. Czy aby na pewno? Najnowsze dane zadają kłam temu twierdzeniu. Mimo wzrostu akcyzy, szara strefa tytoniowa jest mała, jak nigdy w historii.

W tym roku paczka papierosów z powodu podwyżki akcyzy podrożała o 30 groszy. W przyszłym podrożeje o kolejne 42 grosze. Ale to ciągle mało. Unia Europejska upiera się, że palenie za wolno wychodzi z mody i chce podnieść minimalną stawek akcyzy z 1,80 euro do 3,60 euro za paczkę. To by oznaczało, że sama akcyza w cenie papierosów musiałaby wynosić 17 zł.

Puszczanie dymka przynosi Skarbowi Państwa niemałe dochody w związku z akcyzą, ale leczenie chorób związanych z paleniem kosztuje nas o wiele więcej. Ministerstwo Zdrowia chciałoby pomóc w rzuceniu palenia milionom Polaków, ale poza straszeniem oklepanymi hasłami nie wie, jak się do tego zabrać. Tegoroczny Światowy Dzień Rzucania Palenia powinien być okazją do zastanowienia się, jaki kierunek działań powinniśmy podjąć w walce z nałogiem, którego powszechności sprawiła, że mówi się o nim jako o pandemii.

Tyle było przestróg, gróźb i złorzeczeń. Gdy rząd wraz z początkiem roku podniósł akcyzę na wyroby tytoniowe, branża ostrzegała, że Polacy rzucą się na fajki z przemytu i nie dość, że Skarb Państwa nie zarobi na nich ani złotówki, to jeszcze palacze będą truć się produktami niewiadomego pochodzenia. Nic takiego się nie stało. Ba, w porównaniu z poprzednimi latami wpływy do budżetu okazują się znacznie wyższe – pierwsze półrocze fiskus zamyka z rekordową nadwyżką w akcyzie: 1,55 mld zł.

Wojna o podwyżki wynagrodzeń dla lekarzy wcale się nie skończyła. To, co oferuje rząd zawodom medycznym od lipca to zdaniem lekarzy za mało. Porozumienie Rezydentów ma więc propozycję ugodową, a nawet pomysł, jak ją sfinansować – z kieszeni palaczy papierosów.

Dobra wiadomość? Palimy coraz mniej papierosów z przemytu. Zła? Palimy coraz więcej papierosów tak w ogóle. Od początku roku legalna sprzedaż fajek rośnie u nas w dwucyfrowym tempie. Rządowa polityka delikatnego podnoszenia akcyzy na papierosy okazała się drogą donikąd. Polityka ustępstw i głaskania koncernów tytoniowych, sprzedających u nas papierosy za półdarmo, okazała się fiaskiem. Polacy dalej puszczają zdrowie z papierosowym dymem. A przecież to o zdrowie, według rządu, w tej podwyżce akcyzy chodziło...

Szara strefa jeszcze nigdy nie była tak mała. Na przestrzeni ostatnich lat udział nielegalnych papierosów w rynku spadł o kilkanaście punktów procentowych, a najnowsze dane pokazują, że ten zniżkowy trend się utrzymuje. Zdaniem ekspertów to wyraźny sygnał dla rządu. Akcyza na fajki mogłaby wzrosnąć bardziej niż planuje Ministerstwo Finansów.

Koncerny tytoniowe zapalczywie protestują przeciwko podwyżce akcyzy. Ministerstwo Finansów zapowiedziało, że chce korekty minimalnej stawki podatku od papierosów o 5 proc. w górę od nowego roku. Mechanizm obliczenia skutków tej zmiany jest dość skomplikowany, ale efekt bardzo prosty: akcyza na paczce papierosów wzrośnie o 30 groszy.

Lista podwyżek, które czekają nas od 2022 r. jest znacznie dłuższa. Gaz, prąd, woda, żywność, podatek od nieruchomości… Na szczęście choć Jacek Kurski nas w przyszłym roku nie oskubie bardziej niż dotąd.

Wynagrodzenia Polaków rosną i ceny alkoholu też, ale znacznie wolniej. W efekcie dostępność wódki i piwa w ciągu ostatnich dziesięciu lat wzrosła o 100 proc., a wina o 90 proc. To źle wpływa na nasze zdrowie. A papierosy? Gdyby były o 10 proc. droższe, mielibyśmy 4 proc. mniej palaczy. To może podnieśmy akcyzę? Takie hasło jeszcze z rządowych ław nie padło, ale ministerstwa zdrowia i finansów ewidentnie już przygotowują sobie grunt pod tę podwyżkę.

Szara strefa w branży tytoniowej jest rekordowo niska. Polacy palą legalnie, a koncerny tytoniowe się bogacą. Zdaniem byłego wiceministra finansów to znakomity moment, by o swoje z tego tortu upomniało się państwo. Do ugrania są dodatkowe 3 mld zł z akcyzy na papierosy.