PIP zamieni B2B na etat. Oto, jak uniknąć problemów
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) od nowego roku nabędzie nowe uprawnienie dotyczące oceny, czy dana umowa cywilnoprawna lub B2B nie powinna w rzeczywistości zostać uznana za umowę o pracę. Jak bronić się przed błędną decyzją urzędnika?
Kiedy inspektor PIP może ingerować w umowę?
Dotychczas decyzję o tym, czy umowa zlecenie lub B2B w rzeczywistości stanowi umowę o pracę, mógł podjąć wyłącznie sąd. Tymczasem od 2026 roku takie uprawnienie nabędzie także Państwowa Inspekcja Pracy. Wystarczy, że w toku kontroli inspektor udowodni, że zlecenie lub kontrakt to tak naprawdę etat, a jego decyzja w tym zakresie będzie wiążąca. Nowe narzędzie to przede wszystkim sposób na walkę z pozornym zatrudnieniem, patologią rynku pracy i ledwie dopinającym się budżetem ZUS. Ale dla przedsiębiorców oznacza prawdziwą rewolucję i konieczność podjęcia odpowiednich działań, najlepiej zanim jeszcze PIP zapuka do drzwi.
Błędna decyzja inspektora - kiedy jest możliwa?
Inspektor PIP musi uargumentować swoją decyzję, zatem musi ona bazować na dowodach. Najczęściej kontrola w zakresie prawidłowości umów opiera się na ich analizie, a urzędnik powinien zwrócić uwagę przede wszystkim na:
- brak elastyczności – w zakresie godzin i miejsca pracy,
- brak odpowiedzialności – m.in. za podejmowane decyzje,
- wykonywanie pracy pod kierownictwem – zgodnie z wytycznymi przełożonego.
Powyższe przesłanki mogą świadczyć o ukrytym etacie, dlatego warto zadbać prawidłową konstrukcję umów.
Natomiast same decyzje inspektorów bywają kwestionowane z kilku powodów:
- pominięcie okoliczności faktycznych - np. elastyczne godziny pracy, brak podporządkowania, brak kontroli pracodawcy (a więc wszystkiego, co mogłoby wskazywać na zlecenie lub B2B),
- zignorowanie specyfiki branży - np. freelancerzy, branża kreatywna, IT, praca zadaniowa. W tych przypadkach etat często nie wchodzi w grę ze względu na specyfikę pracy,
- oparcie się na jednostronnych zeznaniach wykonawcy - bez analizy dowodów pracodawcy,
- błędna interpretacja przepisów o umowach cywilnych - np. nierozróżnienie starannego działania i rezultatu.
Każda z tych okoliczności może prowadzić do wydania pochopnego nakazu zamiany zlecenia lub B2B na umowę o pracę. Co ważne, przedsiębiorca powinien aktywnie uczestniczyć w kontroli, składać wyjaśnienia, przedstawiać dokumenty. Jakakolwiek próba zatajenia faktów stawia go w złym świetle i może sugerować celowe działania niezgodne z obowiązującym prawem.
Więcej informacji dla pracowników znajdziesz na Bizblog.pl:
Jak złożyć odwołanie od nakazu inspektora pracy?
Nawet, jeśli inspektor pracy nakaże etat, przedsiębiorca może złożyć odwołanie. Wnosi się je do Okręgowego Inspektoratu Pracy w terminie 7 dni od doręczenia nakazu. We wniosku warto przedstawić argumenty świadczące o charakterze współpracy, sposobach rozliczeń, braku podporządkowania. Należy też dołączyć umowę, korespondencję, harmonogramy, faktury.
Organ II instancji może uchylić nakaz, utrzymać go lub przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Jeśli decyzja II instancji będzie niekorzystna, pracodawca może złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Termin wynosi 30 dni od doręczenia decyzji. WSA bada legalność decyzji - nie ustala, jaka umowa powinna być zawarta, lecz czy inspektor działał zgodnie z prawem i poprawnie zastosował przepisy. Jeżeli WSA utrzyma niekorzystną decyzję, przedsiębiorca może złożyć skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Co robić, aby nie dopuścić do sporów z PIP?
Procedura odwołania od decyzji PIP jest długa i czasochłonna. Co więcej, sama decyzja jest wiążąca, nawet jeśli przedsiębiorca zamierza złożyć odwołanie. Dlatego warto wdrożyć pewne działania, które minimalizują ryzyko sporu z PIP. Najlepiej:
- rzetelnie dokumentować warunki współpracy,
- unikać poleceń służbowych charakterystycznych dla etatu,
- korzystać z klauzul o samodzielności wykonawcy,
- nie stosować ewidencji czasu pracy dla zleceniobiorców i osób współpracujących w ramach B2B,
- opracować regulamin współpracy z wykonawcami.
