Dzisiaj B2B, jutro etat. Pracujesz na firmę? Szykuj się
Samozatrudnienie przestaje być bezpieczną przystanią. Nowe przepisy pozwolą inspektorom jednym ruchem zamienić kontrakt w etat. Dla B2B to początek zupełnie nowej ery.
W prawie pracy szykuje się zmiana, której nie można bagatelizować. Projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy daje inspektorom uprawnienia, które dotychczas były wyłącznie domeną sądów: możliwość przekształcania umów cywilnoprawnych w etaty. Ale to nie wszystko – pakiet zmian idzie znacznie dalej i wprowadza również zdalne kontrole, przesłuchania online, a nawet możliwość weryfikowania zakończonych umów.
Decyzja ws. B2B z dnia na dzień
Dotąd droga do uznania umowy-zlecenia czy B2B za etat była długa i niepewna. Teraz decyzja inspektora pracy będzie działała natychmiast – przedsiębiorca będzie musiał od ręki potraktować współpracownika jak pracownika, z pełnym pakietem obowiązków i przywilejów.
To może oznaczać konieczność założenia akt osobowych, wysłania na badania i rozpoczęcia odprowadzania składek – wszystko w kilka dni – zauważają prawnicy.
Odwołanie? Czas na nie to tylko siedem dni.
Zmienia się także ciężar dowodu. Do tej pory to pracownik albo sama inspekcja musieli udowodnić, że współpraca faktycznie była stosunkiem pracy. Po nowelizacji to pracodawca będzie musiał wykazać, że tak nie było.
Kontrola zza biurka. Wideokontrole i e-Doręczenia
Projekt przewiduje, że inspektorzy będą mogli działać na odległość – poprzez wideokonferencje czy przesyłanie dokumentów pocztą.
Niewątpliwie byłoby to dostosowanie działania organów PIP do wymogów nowoczesnej gospodarki rynkowej – tłumaczy resort rodziny i pracy.
Zdalne kontrole i przesłuchania mają ograniczyć koszty i przyspieszyć procedury, ale rodzą pytania. Paweł Śmigielski z OPZZ studzi entuzjazm.
Zdalne kontrole nie powinny zastępować tych stacjonarnych. Ważne, aby nie stały się sposobem na ułatwianie sobie życia przez inspektorów.
Podobne obawy mają pracodawcy.
Kluczowe będzie doprecyzowanie kwestii, czy inspektor może korzystać z kamer pracodawcy, a także jak chronić wizerunek osób trzecich w miejscu pracy – podkreśla Wioletta Żukowska-Czaplicka z Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Inspektor sprawdzi rachunki za ostatni rok
Jedną z najbardziej kontrowersyjnych zmian jest możliwość kontrolowania firm, które formalnie już nikogo nie zatrudniają. Inspekcja będzie mogła badać zlecenia i umowy B2B z ostatnich 12 miesięcy. Jak zauważa Ministerstwo Pracy, to odpowiedź na praktyki polegające na szybkim rozwiązywaniu umów tuż po rozpoczęciu kontroli, aby uniknąć jej konsekwencji.
Czytaj więcej w Bizblogu o rynku pracy
Związki zawodowe chwalą ten pomysł.
To słuszne rozwiązanie, ułatwi ujawnianie nieprawidłowości – uważa Śmigielski.
Ale przedsiębiorcy ostrzegają przed ryzykiem retroaktywności prawa.
To oznacza działanie prawa wstecz. Budzi to duże wątpliwości co do legalności takiego rozwiązania – podsumowuje Żukowska-Czaplicka.
Pomiędzy Brukselą a polską codziennością
Nowe przepisy nie są wyłącznie polską inicjatywą. To element realizacji Krajowego Planu Odbudowy i kamienia milowego, którego pilnuje Komisja Europejska. Na papierze wygląda to na potężne wzmocnienie inspekcji. Ale praktyka pokaże, czy PIP rzeczywiście będzie w stanie egzekwować nowe uprawnienia. Dziś liczby nie są imponujące – w 2024 r. zakwestionowano zaledwie trzy umowy B2B w całym kraju.
Czeka nas rewolucja? Z pewnością. Choć raczej taka, której tempo wyznaczą inspektorzy i ich determinacja. Mimo to rynek pracy – ten nieformalny, zleceniowo-biznesowy – czeka poważny sprawdzian.
