Rachunki za prąd w górę. Najwyższa podwyżka od lat
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) opublikowała nowe, wyższe średnio o połowę stawki dla opłaty mocowej, co wpłynie na wysokość miesięcznych rachunków za prąd. Eksperci nie mają wątpliwości co do przyczyny tej decyzji.
To najwyższa podwyżka opłaty mocowej od lat. W zależności od zużycia energii nowe stawki, które będą obowiązywać w 2026 r., wyniosą od 4,29 do 24,05 zł (do tej pory obowiązywały widełki od 2,86 do 16,01 zł). Jeszcze więcej zapłacą też przedsiębiorcy i odbiorcy przemysłowi. Dla nich opłata mocowa wzrośnie z 0,1412 ł za kWh do 0,2194 zł za kWh (dla dni roboczych i godz. od 7 do 22). Jak te wzrosty przełożą się na rachunki za prąd?
Szacujemy, że podwyżka opłaty mocowej podniesie przeciętny rachunek za prąd dla gospodarstw domowych o ok. 3,2 proc. - wyliczają eksperci z Centrum Analiz PKO Bank Polski.
Rachunki za prąd i krajowy rynek mocy
Opłata mocowa pobierana od 2021 r. to dodatkowa opłata dla wytwórców energii za utrzymywanie dyspozycyjności, czyli utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego. W pierwszym półroczu 2025 r. była zawieszona w ramach obowiązujących osłon energetycznych. Wróciła do nas 1 lipca br.
Regulator nie ma jednak wpływu na wysokość stawek opłaty mocowej, gdyż wykonuje jedynie kalkulację opłaty zgodnie z ustalonym w przepisach wzorem, podstawiając do niego otrzymane dane o wszystkich kosztach rynku mocy w danym roku, w tym przede wszystkim o wynagrodzeniu przedsiębiorstw, które wygrały aukcje oraz ilości energii elektrycznej pobranej z sieci przez odbiorców końcowych - tłumaczy URE.
A teraz okazało się, że w przyszłym roku będzie zdecydowanie wyższa, co wpłynie na nasze rachunki za prąd. Dlaczego? Bo puchną jak na drożdżach koszty utrzymania krajowego rynku mocy. W 2024 r. to było ok. 6,1 mld zł, a w 2025 r. - już więcej niż 6,4 mld zł. A w 2026 r. to może być nawet ok. 10 mld zł. Opłata mocowa zaś finansuje mechanizm, który zabezpiecza nas przed niedoborem energii elektrycznej.
Niedobór może wystąpić wtedy, gdy produkcja energii elektrycznej jest zbyt mała w stosunku do zapotrzebowania w danym czasie - np. w sytuacji, kiedy warunki pogodowe uniemożliwiają produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych lub występują awarie albo wyłączenia jednostek wytwórczych - tłumaczy URE.
To koszt opóźnienia naszej transformacji energetycznej?
Zdaniem ekspertów są jednak jeszcze inne elementy wpływające na wzrost opłaty mocowej. Kuba Gogolewski, dyrektor programowy Fundacji Mission Possible, przekonuje, że wyższe rachunki za prąd to rachunek za lata zwlekania z transformacją energetyczną. Sam wzrost opłaty mocowej to z kolei efekt decyzji kolejnych rządów, które przez dekadę odkładały modernizację i uspołecznienie energetyki.
Opłata mocowa rośnie, bo zamiast inwestować w OZE budowaliśmy kopalnie i elektrownie węglowe. Gdy trzeba było stawiać na gaz i magazyny, Polska budowała węgiel; dziś, gdy Europa decentralizuje energię, państwowe koncerny stawiają na SMR-y i centralizację - twierdzi Gogolewski.
Więcej o rachunkach za prąd przeczytasz w Bizblog:
Katarzyna Iwińska, socjolożka, badaczka w Instytucie Socjologii Collegium Civitas oraz w Łódzkim Instytucie Technologii, uważa, że wyższe rachunki za prąd to sygnał, że transformacja nie może czekać. Jej zdaniem podwyżki wynikają z kosztów bezpieczeństwa energetycznego i braku inwestycji w czyste źródła, ale mogą też pobudzić oddolne inicjatywy: fotowoltaikę, wspólnoty i spółdzielnie energetyczne.
Dziś transformacja kosztuje, ale to inwestycja w tańszy prąd jutra. Wysokie koszty modernizacji sieci i zakupu uprawnień do emisji trzeba traktować jak wkład w przyszłą stabilizację cen i niezależność energetyczną Polski - podkreśla Iwińska.
