Kupił mieszkanie od komornika i chciał skorzystać z ulgi. Tak zareagował fiskus
Podatnik kupił mieszkanie w dwóch licytacjach komorniczych, najpierw połowę, potem drugą. Po wszystkim uznał, że spełnia warunki ulgi „na pierwsze mieszkanie”. Tymczasem skarbówka odmówiła.
Historie z licytacji komorniczych rzadko są proste. W tym przypadku mieszkanie miało dwóch współwłaścicieli. Najczęściej tak wygląda majątek małżonków po rozwodzie, bywa też, że udziały dzielą rodzeństwo albo spadkobiercy. Kiedy jeden z właścicieli popada w długi, komornik może sprzedać tylko jego udział. Pozostała część czeka na osobne postępowanie. Dlatego zdarza się, że jedno mieszkanie trafia na licytację dwa razy.
Podatnik, którego sprawę rozpatrywała Krajowa Informacja Skarbowa, wykorzystał tę sytuację. Najpierw w licytacji nabył „połowę” mieszkania („udział 1/2 w prawie własności nieruchomości”). Sąd przysądził mu tę część i trzeba było zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Po pewnym czasie na sprzedaż trafił drugi udział – i ponownie wygrał licytację. W efekcie stał się właścicielem całej nieruchomości. Co ważne, to było jego pierwsza mieszkanie. I tu pojawiło się pytanie o zwolnienie z PCC.
„Mam całe mieszkanie, spełniam warunek”
W ocenie podatnika sposób dojścia do własności nie powinien mieć znaczenia. Liczy się efekt: ostatecznie stał się właścicielem całego lokalu. A skoro zwolnienie z PCC przysługuje osobom kupującym swoje pierwsze mieszkanie, to powinien z niego skorzystać zarówno przy drugim nabyciu, jak i wstecznie odzyskać podatek zapłacony za pierwszy udział. Było to, zdaniem kupującego, logiczne i zgodne z duchem przepisu.
Dyrektor KIS spojrzał jednak na tę sprawę przez pryzmat konstrukcji ustawy. Kluczowe jest to, że zwolnienie z art. 9 pkt 17 przysługuje wyłącznie wtedy, gdy przedmiotem jednej czynności – jednej sprzedaży albo jednego postanowienia o przysądzeniu – jest całe mieszkanie. Ustawodawca nie pozwala sumować kilku nabyć, nawet jeśli dotyczą tej samej nieruchomości. Każde nabycie udziału jest osobną czynnością podlegającą opodatkowaniu.
Czytaj więcej w Bizblogu o PCC:
Fiskus podkreślił, że przysądzenie własności po licytacji działa jak umowa sprzedaży u notariusza. Jest samodzielną czynnością, która powstaje w innym czasie i dotyczy innego przedmiotu – w tym przypadku ułamka prawa własności. Skoro były dwa przysądzenia, to były też dwa odrębne zdarzenia podatkowe. A zwolnienie obejmuje wyłącznie sprzedaż całej nieruchomości, nie jej ułamków.
Skarbówka: podatnikowi nie przysługuje ulga
W praktyce oznacza to, że podatnik nie spełnił warunku zwolnienia. Nie nabył całej nieruchomości w ramach jednej czynności, więc nie może skorzystać z ulgi ani przy pierwszym, ani przy drugim nabyciu. Co więcej, nie ma prawa do zwrotu podatku zapłaconego wcześniej od pierwszego udziału. Ustawa o PCC nie pozwala oceniać kilku przysądzeń „łącznie”, nawet jeśli dotyczą tej samej nieruchomości i kończą się w rękach jednego właściciela.
Bo ustawa nie przewiduje
Historia kończy się w sposób typowy dla podatków: zdrowy rozsądek zderza się z konstrukcją prawną. Podatnik kupił swoje pierwsze mieszkanie, tylko etapami, bo tak wyglądało postępowanie komornicze. Ale dla ustawy o PCC liczy się wyłącznie to, jakie były poszczególne czynności prowadzące do nabycia. A te były dwie, każda dotyczyła tylko udziału. Dlatego zwolnienie z podatku nie przysługuje.
