Walka z szarą strefą w rolnictwie. Rząd chce ucywilizować dzierżawę i dopłaty unijne
Obowiązkowa forma pisemna umów, podział na dzierżawy krótko- i długoterminowe, jasne zasady płatności czynszu, nowe zasady pierwszeństwa przy ponownym wydzierżawieniu. Przygotowany przez resort rolnictwa projekt ustawy ma uporządkować rynek dzierżawy gruntów rolnych, zwiększyć stabilność gospodarstw i ograniczyć szarą strefę w rolnictwie. Rząd chce też uszczelnić system dopłat dla rolników, by pieniądze dostawały tylko osoby realnie uprawiające ziemię.
W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o dzierżawie rolniczej przygotowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Celem tego projektu jest uregulowanie rynku dzierżawy gruntów rolnych. Z jednej strony ma to zapewnić dzierżawcom większą pewność i możliwość planowania, a jednocześnie zabezpieczyć prawa właścicieli ziemi. Ustawa ma też ograniczyć funkcjonowanie szarej strefy.
Ucywilizowanie dzierżawy gruntów rolnych
Jak wyjaśnia resort rolnictwa, potrzeba zmian wynika z praktyki, bo dziś aż trzy czwarte umów dzierżawy zawieranych jest ustnie, co powoduje liczne problemy. Brak pisemnej umowy utrudnia na przykład udowodnienie tytułu prawnego, grozi utratą dopłat i może prowadzić do sankcji. Dodatkowo zdarzają się praktyki zaniżania powierzchni w przetargach, co zaburza przejrzystość rynku i wprowadza niepewność wśród rolników.
Projekt przewiduje wprowadzenie obowiązkowej formy pisemnej umowy z datą pewną, z możliwością dołączenia protokołu opisującego stan gruntu. Wyróżnia dwa rodzaje umów: krótkoterminowe do 5 lat oraz długoterminowe od 5 do 30 lat, z możliwością zmiany czynszu po 10 latach. Ma to sprzyjać dłuższemu planowaniu i ograniczać ryzyko nagłych zmian warunków dzierżawy.
Regulacje obejmują też zasady płatności czynszu, w tym możliwość jego modyfikacji w nadzwyczajnych okolicznościach. Dzierżawca będzie mógł domagać się od właściciela wykonania koniecznych nakładów lub wykonać je samodzielnie za zgodą lub decyzją sądu. Wydzierżawiający zachowa prawo kontroli stanu gruntu i wglądu w plany produkcyjne.
Więcej wiadomości na temat prawa można przeczytać poniżej:
Projekt wprowadza też przepisy dotyczące następstwa prawnego, umożliwiając zmianę dzierżawcy w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego, przekazania praw małżonkowi lub zstępnym, a także przy przekazaniu gospodarstwa następcy. Określono zasady rozliczeń przy rozwiązaniu umowy oraz przyznano dotychczasowemu dzierżawcy pierwszeństwo przy ponownym wydzierżawieniu połowy gruntów.
Dopłat unijnych nie dostaną ludzie udający rolników
Resort rolnictwa przedstawił też projekt ustawy, która zakłada wzmocnienie pozycji rolników faktycznie prowadzących działalność, by unijne fundusze trafiały wyłącznie do osób aktywnie pracujących w rolnictwie. Obecne przepisy pozwalają na otrzymywanie wsparcia także właścicielom ziemi, którzy jej nie uprawiają.
Nowe przepisy mają wprowadzić weryfikację aktywności rolniczej na podstawie kosztów lub przychodów z gospodarstwa. Rolnicy będą mogli udowodnić działalność m.in. fakturami za zakup nawozów, sprzedaż płodów czy opłatę czynszu dzierżawnego. Część gospodarstw, np. posiadających zwierzęta lub korzystających z ekoschematów, czyli stosujących praktyki korzystne dla środowiska i klimatu, będzie automatycznie uznawana za aktywnych.
Powstanie też rejestr rolników aktywnych, prowadzony przez ARiMR i wykorzystywany przy innych formach wsparcia. Zdaniem autorów projektu zmiany ograniczą nadużycia i lepiej skierują środki unijne na rozwój gospodarstw.
