Pompy ciepła w odwrocie. Tylko na specjalnych taryfach mają sens
Sprzedaż najpopularniejszego typu pomp ciepła spadła w Polsce w 2023 roku o ponad 40 proc., co było bardzo niemiłą niespodzianką po szalonym tempie wzrostu w poprzednich latach. Branża nie ma wątpliwości, że jest to związane z trudną sytuacją na polskim rynku budowlanym w zeszłym roku. Najważniejszym pytaniem jest teraz to, czy w bieżącym roku sprzedaż pomp ciepła wzrośnie, czy też będzie kontynuowany niekorzystny trend.
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) podsumowała 2023 rok w swojej branży i powodów do radości zbyt wielu nie ma. Jeszcze w 2022 r. jako jedyny w branży grzewczej rynek pomp ciepła notował wzrost w porównaniu do poprzedniego roku, a w grupie najpopularniejszych pomp ciepła − typu powietrze-woda do centralnego ogrzewania wzrost sprzedaży wyniósł aż 137 proc.
Spadek sprzedaży pomp ciepła w 2023 r.
Potem jednak nastąpiło nagłe załamanie. W 2023 r. branża zanotowała spadek sprzedaży tych urządzeń sięgające 41 proc. względem 2022 r. W zeszłym roku sprzedaż poprawiła się tylko w jednym segmencie – gruntowych pomp ciepła. Popularność tych urządzeń wzrosła o 12 proc.
Spowolnienie na polskim rynku pomp ciepła zbiegło się z kiepską kondycją polskiego budownictwa i całej branży grzewczej, ale przyczyny problemów trzeba szukać głębiej. Przede wszystkim w gwałtownym obniżeniu konkurencyjności kosztów eksploatacji pomp ciepła powietrze-woda w stosunku do pozostałych technologii ogrzewania budynków – stwierdza PORT PC.
Jak wyglądają szczegółowe dane z polskiego rynku pomp ciepła? Okazuje się, że w 2023 r. do hurtowni i dystrybutorów trafiło łącznie ponad 124 tys. takich urządzeń, a to o niemal 39 proc. mniej niż w 2022 r. Wówczas sprzedaż do hurtowni i dystrybutorów przebiła pułap 203 tys. sztuk. Dla poszczególnych grup produktowych zmiany sprzedaży w 2023 r. w stosunku do 2022 r. przedstawiają się następująco:
- gruntowe pompy ciepła: wzrost o około 12 proc., ale pod względem mocy nastąpił wzrost o ok. 30 proc.,
- pompy ciepła powietrze-woda do centralnego ogrzewania budynków: spadek o około 41 proc.,
- pompy ciepła powietrze-woda do przygotowania ciepłej wody użytkowej: spadek o 30 proc.
Jak widać na powyższym wykresie, duży spadek sprzedaży pomp ciepła w zeszłym roku wynika głównie z efektu wysokiej bazy, bo 2022 rok był pod tym względem wyjątkowy. Organizacja branżowa wyjaśnia, że sprzedaż tych urządzeń mocno poszybowała w górę ze względu na zawirowania na rynku paliw. Dotyczyło to zwłaszcza wygodniejszych w instalacji pomp ciepła typu powietrze-woda do ogrzewania budynków, które od 2018 r. zaczęły dominować w sprzedaży pomp ciepła w Polsce, stanowiąc w 2022 r. aż 92 proc. całego jej wolumenu.
Rynek pomp ciepła w 2024 r.
Jak wyglądają perspektywy rynku pomp ciepła w bieżącym roku? PORT PC wskazuje, że jedną z najbardziej pilnych kwestii dla tej branży pomp jest wprowadzenie specjalnych taryf energetycznych dla użytkowników tych urządzeń. Organizacja liczy na to, że obietnice wyborcze w tym zakresie zostaną spełnione jeszcze w tym roku.
Sytuacja na rynku urządzeń grzewczych w Polsce dobitnie pokazuje, że szybkie wprowadzenie specjalnych taryf energetycznych na czas kilku, np. 7 lat, czyli w okresie przejściowym przekształcania rynku energii, jest niezbędne – mówi Paweł Lachman, prezes PORT PC.
Lachman przekonuje, że nie tylko wzmocniłoby to konkurencyjność pomp ciepła, ale też zapewniłoby bardziej sprawiedliwy podział wsparcia użytkownikom różnych technologii grzewczych i ułatwiło im podejmowanie racjonalnych decyzji inwestycyjnych. Szef PORT PC wskazuje, że innym rozwiązaniem wskazywanym przez Komisję Europejską już 2022 r. jest obniżenie podatku VAT na energię elektryczną do stawki 5 proc.
Branża wiąże duże nadzieje z wdrożeniem unijnego „Planu działania na rzecz rozpowszechnienia pomp ciepła”, którego spóźniona publikacja powinna nastąpić jeszcze w tym roku. PORT PC przekonuje, że ten wskaże optymalne strategie i ułatwi koordynację działań w pokonywaniu barier upowszechnienia technologii pomp ciepła, które w większości są bardzo podobne w wielu krajach UE.
Organizacja uważa, że jeśli w tym roku doczekamy się także wprowadzenia wspomnianych wcześniej specjalnych taryf energetycznych, ewentualnie ponownego obniżenia podatku VAT na energię elektryczną do 5 proc. to możliwy jest wzrost sprzedaży pomp ciepła w Polsce w 2024 r. nawet na poziomie 10-20 proc. Jeśli jednak nic się nie zmieni, to prawdopodobnie utrzymany zostanie dotychczasowy trend i w 2024 roku nastąpi dalszy spadek sprzedaży pomp ciepła.
