Polacy nie chcą prowadzić firm. Rośnie lęk przed porażką
Najnowszy raport przygotowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach pokazuje, że tylko 43 proc. badanych postrzega prowadzenie własnej firmy jako atrakcyjny wybór. Raport GEM 2025 wskazuje również, że w Polsce maleje liczba młodych firm, podczas gdy rośnie liczba tych dojrzałych. Obecnie tylko 3 proc. Polaków deklaruje, że w ciągu najbliższych trzech lat planuje założyć własną firmę.
Według raportu aż 63 proc. respondentów uważa, że przedsiębiorcy odnoszący sukcesy zasługują na uznanie. Jednak zaledwie 43 proc. postrzega prowadzenie firmy jako atrakcyjny sposób na życie zawodowe. Jest to jeden z najniższych wyników w Europie. Te wskaźniki pozostają niemal niezmienne od 2022 roku i są znacznie niższe niż rekordowe odczyty z lat 2018-2019, kiedy około 80 proc. Polaków deklarowało pozytywne nastawienie do przedsiębiorczości.
Na spadek atrakcyjności prowadzenia działalności gospodarczej wpływa z jednej strony korzystna sytuacja na rynku pracy, z drugiej wzrost kosztów pracy, surowców i usług, niepewność gospodarcza czy brak przewidywalności otoczenia prawnego. Udział osób które, choć widzą szanse biznesowe, nie podejmują ich w obawie, że nie odniosą sukcesu, wynosi 52 proc. To wyższy wynik niż europejska średnia (47 proc.).
Z jednej strony mamy wysoką świadomość szans rynkowych i pozytywną ocenę warunków formalnych do prowadzenia działalności, z drugiej, niski poziom gotowości do działania. To pokazuje, że problemem nie są już wyłącznie bariery administracyjne, lecz przede wszystkim czynniki psychologiczne: lęk przed porażką, brak pewności co do stabilności przepisów czy niska wiara we własne kompetencje – wskazuje Krzysztof Gulda, p.o. prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Jego zdaniem potrzebujemy działań, które zbudują kulturę przedsiębiorczości opartą na odwadze, edukacji i wsparciu.
Nowe przedsiębiorstwa w odwrocie
W ciągu ostatnich 14 lat odsetek Polaków w wieku 18–64 lat prowadzących młode firmy (do 3,5 roku na rynku) zmniejszył się z 9,1 proc. do 2,5 proc. Jednocześnie udział osób prowadzących dojrzałe firmy (ponad 3,5 roku) wzrósł z 5 proc. do 12,8 proc. W rezultacie w Polsce w przeciwieństwie do większości pozostałych 50 państw świata dominują firmy dojrzałe, a udział nowych przedsiębiorstw utrzymuje się na niskim poziomie.
W 2024 roku w porównaniu z poprzednim rokiem udział młodych firm niemal się nie zmienił, natomiast przybyło dojrzałych (wzrost o 1,2 pkt proc.). Od 2017 roku w Polsce obserwuje się przewagę firm dojrzałych nad młodymi, co odwróciło wcześniejszy trend.
Raport GEM 2025 pokazuje, że w Polsce spada liczba młodych firm: z 9,1 proc. w 2011 roku do zaledwie 2,5 proc. dziś, podczas gdy udział przedsiębiorstw dojrzałych rośnie. To zjawisko wyjątkowe na tle innych krajów i sygnał, że potrzebujemy silniejszego wsparcia dla osób na starcie działalności – mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii w PARP.
I zapewnia, że PARP odpowiada na te wyzwania, oferując zarówno finansowanie, jak i programy szkoleniowe czy doradcze, które mają pomóc młodym firmom szybciej rosnąć i wypełniać lukę innowacyjności w gospodarce.
Co motywuje Polaków do założenia firmy
Dlaczego Polacy decydują się na własną działalność? Przede wszystkim z potrzeby zapewnienia sobie źródła utrzymania. Aż 71 proc. właścicieli młodych firm wskazuje, że założyło firmę z powodu braku ofert na rynku pracy, a 38 proc. – z chęci osiągania wyższych dochodów. Znacznie rzadziej motywuje ich dążenia do zmiany świata (16 proc.) czy potrzeba kontynuowania rodzinnej tradycji (11 proc.).
W innych krajach europejskich częściej motywacją do założenia firmy jest potrzeba wpływu na otoczenie, kontynuowanie tradycji rodzinnej czy chęć wzbogacenia się. Konieczność zapewnienia sobie utrzymania jest rzadziej wskazywana niż w Polsce, choć jej znaczenie na tle innych motywacji jest największe.
Więcej wiadomości na temat biznesu można przeczytać poniżej:
Największe przeszkody w prowadzeniu biznesu
Najczęstsze powody wycofywania się z działalności to brak rentowności (35 proc. w Polsce, 26 proc. w Europie) oraz polityka rządu, skomplikowane przepisy i system podatkowy (28 proc. vs 10 proc.). Przejście na emeryturę było powodem zaprzestania działalności przez 10 proc. przedsiębiorców w Polsce (6 proc. w Europie). Polska notuje najwyższy odsetek osób wskazujących bariery regulacyjne jako główny problem wśród wszystkich 51 państw badanych przez GEM.
Raport GEM Polska 2025 pokazuje, że chociaż polski ekosystem przedsiębiorczości ma wiele elementów, które dobrze funkcjonują, to wciąż pozostaje dużo do zrobienia. Zdaniem ekspertów uczestniczących w badaniu istotne jest wzmocnienie obszarów związanych z B&R i transferem wiedzy z nauki do biznesu. Wsparcia wymaga również edukacja przedsiębiorczości z naciskiem na początkowe etapy kształcenia.
Global Entrepreneurship Monitor (GEM) to największe na świecie badanie przedsiębiorczości, prowadzone od 26 lat w ponad 50 krajach rocznie. Polski raport przygotowywany jest przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach.
Najnowsza edycja powstała na podstawie badania ilościowego przeprowadzonego w 2024 roku na reprezentatywnej próbie 8000 Polaków w wieku 18–64 lat oraz badania jakościowego z udziałem 38 ekspertów na temat uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości. Pełny raport dostępny jest na stronie www.parp.gov.pl.
