Czyste Powietrze, brudne intencje. Dopłaty do trefnego sprzętu mają się świetnie
Lista ZUM miała być gwarancją jakości w programie Czyste Powietrze. Tymczasem roi się na niej od urządzeń, które nie mają wpisu do obowiązkowej w UE bazy EPREL. Eksperci ostrzegają, że Polska może naruszać prawo UE, a beneficjenci – nieświadomie korzystać z dopłat do sprzętu, który nigdy nie powinien trafić na rynek.
Już na początku tego roku Paweł Lachman, prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), alarmował, że na liście ZUM są grzewcze, które nie posiadają wpisu do obowiązującej od 2019 r. bazy EPREL (European Registry for Energy Labelling).
Lista ZUM musi być zgodna z bazą EPREL i unijnymi zasadami. Polska nie może ręcznie sterować rynkiem pomp ciepła, pośrednio wspierając rynek najmniej efektywnych technologii grzewczych - przekonywał.
Padały też sugestie wskazujące, że objecie urządzeń niewpisanych do bazy EPREL dopłatami z programu Czyste Powietrze narusza unijne prawo. Może to skutkować odpowiedzialnością po stronie instytucji nadzorujących, jak i samych beneficjentów dofinansowania do wymiany węglowego kopciucha.
Czyste Powietrze, czyli na liście ZUM dalej bałagan
Od tego czasu niewiele się jednak zmieniło. Na liście ZUM dalej nie brakuje urządzeń, które nie mają wpisu do bazy EPREL. I okazuje się, że jest ich całkiem sporo.
Na 31 października br. 75 proc. kotłów na biomasę i 30 proc. pomp ciepła nie miały wpisanego numeru EPREL w bazie ZUM - wylicza w rozmowie z Bizblog.pl Paweł Lachman.
Szef PORT PC podkreśla, że brak numeru EPREL w rekordzie produktu nie zawsze oznacza brak rejestracji w bazie, ale w praktyce wiąże się z bardzo dużym prawdopodobieństwem braku potwierdzenia dopuszczenia urządzenia do obrotu w UE.
Finansowanie urządzeń bez wpisu EPREL jest absolutnie niedopuszczalne i może stanowi niemal pewne ryzyko złamania prawa unijnego. Beneficjenci programu mają prawo wiedzieć, że dopłaty dotyczą wyłącznie urządzeń zgodnych z przepisami UE - twierdzi Paweł Lachman.
Czasu na korektę coraz mniej
Wcześniej operator programu Czyste Powietrze - Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - twierdził, że brak wpisu do bazy EPREL to problem wyłącznie producentów i dystrybutorów. Dopiero gdy organizacje pozarządowe wskazały na możliwość odpowiedzialności cywilnej urzędników za brak nadzoru, doszło do zmiany regulaminu listy ZUM w marcu 2025 r.
Zgodnie z nim wszystkie produkty z listy ZUM muszą mieć wpisane dane z bazy EPREL. Technicznie termin systemowy upływa już za chwilę - 10 listopada. Aktualizacja po tym terminie grozi czasowym zawieszeniem urządzenie od 15 grudnia do czasu ponownej weryfikacji.
Więcej o programie Czyste Powietrze przeczytasz w Bizblog:
Do wszystkich producentów, którzy zarejestrowali przynajmniej jedno urządzenie na Liście ZUM, zostały wysłane wiadomość e-mail z przypomnieniem o konieczności aktualizacji - twierdzi Patrycja Walędzik-Wawrzyńczak z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.
To kolejny element rujnujący zaufanie do programu Czyste Powietrze. Wcześniej zapracowało na to zamieszanie z pompami ciepła i certyfikatami, a także umieszczone na liście ZUM kotły na pellet, z możliwością instalacji tzw. rusztu awaryjnego. który pozwala spalać opał najgorszej klasy, a także odpady. W tygodniu od 18 do 24 października złożono raptem 1384 wnioski. Na początku sierpnia było ich o 1000 więcej.
