Udawali firmy edukacyjne, byli piramidą. Olbrzymie kary od UOKiK
UOKiK nałożył ponad 24 mln zł kar na dwie spółki działające w Polsce jako piramida finansowa. Udawały one firmy edukacyjne oferujące szkolenia i narzędzia do inwestowania, ale w rzeczywistości ich model biznesowy miał wszystkie cechy zakazanej polskimi przepisami piramidy.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował o nałożeniu wielomilionowych kar na dwie amerykańskie spółki za stosowanie mechanizmu piramidy finansowej. Firmę iGenius ukarano kwotą 14,6 mln zł, a International Markets Live 9,5 mln zł, ale w tym przypadku decyzja jest prawomocna. W obu sprawach wydawano ostrzeżenia konsumenckie, bo do urzędu docierały liczne sygnały od klientów.
To nie firmy edukacyjne, to piramidy
Dlaczego UOKiK postanowił uderzyć w obie firmy „edukacyjne”? Zdaniem urzędu problem polegał na tym, że realne korzyści uczestników nie wynikały z nauki czy korzystania z usług, lecz z wprowadzania kolejnych osób do systemu. Pieniądze dla „liderów” pochodziły głównie z opłat startowych i comiesięcznych abonamentów nowych członków, a nie ze sprzedaży produktów czy treści edukacyjnych.
UOKiK przypomina, że takie mechanizmy są zakazane nie tylko przez polskie prawo, ale także przepisy unijne. Piramidy z natury są skazane na upadek, bo do działania wymagają stałego napływu nowych uczestników. Gdy rekrutacja słabnie, system się załamuje, a większość osób traci wpłacone środki. UOKiK podkreśla, że istnieje zasadnicza różnica między piramidą a legalnym marketingiem wielopoziomowym, który opiera się na faktycznej sprzedaży.
Systemy typu piramida przybierają postać ukrywającą ich prawdziwy charakter. Tak jest zarówno w przypadku spółki iGenius, jak i International Markets Live. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że ich domeną są usługi edukacyjne i dostęp do wiedzy. Jednak po bliższym spojrzeniu okazuje się, że filarami działalności spółek są powiązane z ofertą programy partnerskie – tłumaczy prezes UOKiK-u Tomasz Chróstny.
Spółka iGenius oferowała szkolenia online z inwestowania za jednorazową opłatę od ok. 100 do 1500 dol., a także miesięczne abonamenty. Program partnerski zachęcał do intensywnej rekrutacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Promocji towarzyszyły obrazy luksusowego życia, egzotycznych podróży i narracja o „szybkiej drodze do bogactwa”.
Więcej o piramidach finansowych przeczytacie w tych tekstach:
Z kolei International Markets Live, działająca wcześniej jako im.academy, a od listopada 2024 r. jako iyovia.com, sprzedawała miesięczne pakiety edukacyjne z rynków finansowych, kryptowalut i e-commerce. Uczestnicy programu IBO wnosili opłaty startowe i cykliczne, a prowizje były naliczane głównie za rekrutację własną oraz osób wprowadzonych do struktury.
Piramidy w nowej odsłonie
UOKiK zwraca uwagę, że piramidy finansowe dziś bardzo rzadko same określają się jako programy inwestycyjne. Często kryją się za hasłami „wolności finansowej”, „tajnych strategii”, botów AI czy kursów online. Opłaty startowe wynoszą zwykle od 500 do 1500 zł, a wartość materiałów bywa niska i łatwo dostępna w internecie za niewielkie pieniądze.
Mogłoby się wydawać, że projekty promocyjne typu piramida to relikt lat 90., jednak ich współczesne wersje zyskały w internecie nowe życie. Przybrały maski nowoczesności, profesjonalizmu i prestiżu. W miejsce obietnic cudownych inwestycji – promują dostęp do narzędzi tradingowych, algorytmów sztucznej inteligencji, szkoleń z inwestowania, kursów e-commerce czy pakietów edukacyjnych – zwraca uwagę Tomasz Chróstny.
Szef UOKiK-u dodaje, że ci współcześni „faraonowie biznesu” umiejętnie wykorzystują media społecznościowe oraz influencerów pokazujących na swoich kanałach rzekomo królewskie życie. Chróstny deklaruje, że UOKiK regularnie tropi, demaskuje i eliminuje tego typu działalność, ale wskazuje, że nic nie zastąpi konsumenckiej czujności i zdrowego rozsądku.
Urząd informuje, że w toku są postępowania wobec innych potencjalnych piramid. Chodzi o platformy BE Poland i GrowUp Session. UOKiK prowadzi też postępowania wyjaśniające względem organizatorów projektów Eaconomy i Jifu. Pod lupą urzędu są nie tylko same firmy prowadzące takie systemy, ale także osoby, które je promują. UOKiK prowadzi sześć postępowań wobec osób promujących iGenius oraz trzy wobec propagatorów International Markets Live.
