Najgroźniejsze narzędzie skarbówki. Jak działa GAAR?
Polscy przedsiębiorcy narzekają na skomplikowany system podatkowy, ale część z nich nie zdaje sobie sprawy z tego, że skarbówka dysponuje jeszcze jedną, silną bronią. Jest to ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, która znajduje zastosowanie w uzasadnionych przypadkach. Co warto o niej wiedzieć?
Czym jest ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR)?
Ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) obowiązuje w Polsce od 15 lipca 2016 roku. Na jej mocy urzędnicy mogą pominąć skutki transakcji, która została przeprowadzona po to, aby uniknąć obciążeń podatkowych. Ponadto mają prawo domagać się zapłaty zaległej daniny wraz z ustawowymi odsetkami.
Jeśli transakcja skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowych, musi spełniać jednocześnie trzy warunki:
- osiągnięcie korzyści podatkowej ma być sprzeczne z przedmiotem lub celem ustawy,
- osiągnięcie korzyści ma być głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności,
- sposób działania ma być sztuczny.
Klauzula GAAR pozwala ustalić skutki podatkowe na podstawie stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano odpowiedniej czynności.
Reasumując, organ podatkowy może stwierdzić, że przedsiębiorca dokonał transakcji po to, aby osiągnąć korzyść podatkową, nawet jeśli ten w rzeczywistości nie miał takiej intencji.
Klauzula GAAR coraz częściej w użyciu
Klauzula GAAR do roku 2021 nie była szerzej stosowana. W ciągu czterech lat wydano na jej podstawie zaledwie 18 decyzji, podczas gdy w samym roku 2021- aż 21. I choć postępowania dotyczące GAAR należą do czasochłonnych, widać na tym polu wzmożoną aktywność fiskusa, co potwierdza dr Anna Wojciechowska, doradca podatkowy.
Postępowanie w sprawie GAAR prowadzi szef Krajowej Administracji Skarbowej, jednak podejrzenia w tym zakresie mogą paść już na poziomie urzędów skarbowych. Coraz częściej jest tak, że to urzędnik rozpoczyna kontrolę, a jeśli okaże się, że sprawa może być związana z GAAR, przekazuje ją szefowi KAS.
Problematyczne jest to, że fiskus bada transakcję fragmentarycznie, podczas gdy powinien przyjrzeć się jej w całości. Optymizmem napawa fakt rozstrzygania w pierwszej instancji na korzyść podatnika, co ma miejsce w przeważającej większości spraw. Dużo gorzej prezentują się wyniki w sądach drugiej instancji, które są zdecydowanie mniej przyjazne przedsiębiorcom.
Postępowanie w sprawie unikania opodatkowania
Postępowanie o unikanie opodatkowania wszczyna szef KAS, jeśli podejrzewa, że konkretna transakcja mogła przysporzyć korzyści podatkowych i była przeprowadzona tylko w tym celu. W toku postępowania szef KAS ma prawo zasięgnąć opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Gdy stwierdzi brak podstaw do zastosowania klauzuli GAAR, umarza postępowanie. Może również przekazać je z powrotem do właściwego organu, jeżeli sprawa wcześniej była przez niego rozpatrywana.
Więcej o podatkach czytaj na Bizblog.pl:
Jak chronić się przed klauzulą GAAR?
Narzędziem, które chroni przed potencjalnymi skutkami decyzji podatkowych jest interpretacja indywidualna. Niestety, w tym przypadku nie znajduje ona zastosowania. Co więcej, szef KAS odmawia wydania interpretacji, jeśli widzi, że sprawa może ocierać się o klauzulę GAAR. Podatnicy mogą więc ubiegać się o opinię zabezpieczającą, która wydawana jest na wniosek. Jej minusem jest cena – opłata za wydanie opinii wynosi 20 000 zł.
Opinia zabezpieczająca to jedyne uznawane przez skarbówkę narzędzie ochrony przed GAAR. Warto też korzystać z pomocy doradcy podatkowego, który pomoże przygotować transakcję w taki sposób, aby nie budziła ona większych wątpliwości.
W kolejnych latach zapewne zwiększy się ilość postępowań dotyczących GAAR. Zdaniem dr Wojciechowskiej nie będzie to wynikało z chęci oszukania fiskusa, jaka miałaby kierować podatnikami, a z niespójnych przepisów podatkowych. Już teraz bywa tak, że skarbówka rozpatruje sprawy z czasów, w których nie obowiązywały aż tak restrykcyjne przepisy. Podatnicy muszą zatem analizować transakcję pod każdym kątem, aby nie zostać posądzonym o unikanie opodatkowania.
