Zadłużenie młodych Polaków rośnie w lawinowym tempie. Skąd się bierze i jakie ma konsekwencje?
W Polsce lawinowo przybywa dłużników w wieku od 18 do 29 lat. Niepokojący trend wyraźnie postępuje, łączny dług młodych ludzi to już prawie dwa miliardy złotych – aż trzykrotnie więcej niż kilka lat temu. Jaka jest geneza tego zjawiska i jakie ma ono wpływ na całą gospodarkę? Tłumaczą to eksperci Totalmoney.pl.
Dług. Pomyślmy przez chwilę, w jakiej formie przedstawia się go w przestrzeni publicznej. Na reklamach firm pożyczkowych widzimy zatroskane małżeństwa mocno po trzydziestce, marszczące brwi nad rachunkami. Albo siwowłosych seniorów, z przejęciem przeglądających zakupowe paragony z osiedlowego marketu.
Dług Polaków ma w społecznej świadomości twarz małżeństw, rodziców oraz seniorów. Ludzi marzących o własnym mieszkaniu, generalnym remoncie, rodzinnych wakacjach lub opłaceniu rosnącej liczby leków na recepcie. Tymczasem zadłużenie dotyka każdego. Także osoby młode. Zadłużenie ludzi przed 30 rokiem życia rośnie w Polsce w lawinowym tempie, o czym za mało się mówi, a o czym alarmują eksperci.
Uwaga: w Polsce liczba dłużników w wieku 18-29 lat wzrosła aż o 3/4. Zadłużenie w tej grupie potroiło się w zaledwie kilka lat.
Dwa miliardy złotych. Tyle aktualnie wynosi łączne zadłużenie młodych Polaków w wieku od 18 do 29 lat. W ciągu kilku ostatnich lat łączne zadłużenie w tej grupie urosło aż kilkukrotnie. Z kolei liczba dłużników poniżej 30 roku życia powiększa się o 75% rok do roku. Oznacza to, że we współczesnej Polsce co roku liczba młodych dłużników niemal się podwaja.
Sytuacja jest alarmistyczna, zwłaszcza biorąc pod uwagę, iż jeszcze kilka lat temu zaległości finansowe młodych obywateli nie budziły niepokoju. Nie wyróżniały się także na tle innych krajów Unii Europejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie Polski. Jednak teraz młodzi stają się grupą najbardziej narażoną na negatywne konsekwencje zadłużenia. Nie seniorzy. Nie rodzice. Młodzi.
- 2 miliardy zł – łączne zadłużenie Polaków w wieku 18-29 lat
- 3/4 – o tyle przybywa młodych dłużników rok do roku
Eksperci Totalmoney.pl, opierając się na danych z raportu „Moralność finansowa Polaków 2025”, zwracają uwagę na to niepokojące zjawisko. Bo chociaż dotyka ono wyłącznie części społeczeństwa, długofalowe skutki tego negatywnego trendu będą miały wpływ na każdego z nas oraz całą polską gospodarkę. Aby jednak dobrze zrozumieć problem i jego skalę, należy wyjaśnić jego genezę.
Dlaczego młodzi Polacy popadają w długi w lawinowym tempie?
Nie będzie zaskoczeniem, że duża część czynników prowadzących do zadłużenia młodych Polaków ma charakter uniwersalny, dotycząc całego społeczeństwa. Eksperci Totalmoney.pl wskazują w tej powszechnej puli przede wszystkim na rosnące koszty życia: ceny produktów spożywczych w sklepach, dojazd i komunikacja czy samodzielne mieszkanie.
W tym miejscu pozwolę sobie na dygresję. Znam wiele osób żyjących w wielkich miastach takich jak Warszawa, Wrocław albo Kraków. Przez to jestem świadom, iż samodzielne mieszkanie – nawet w formie wynajmu – znajduje się poza zasięgiem części z nich. Młodzi, także po studiach, mieszkają wspólnie z kolegami, a czasem także z nieznajomymi, gdyż niska pensja nie pozwala na samodzielny wynajem. Co dopiero mówić o zdolności kredytowej i zakupie własnego mieszkania.
W ten sposób przechodzimy do kolejnego czynnika prowadzącego do zadłużenia, jakim jest wysokość pensji. Młodzi ludzie znajdują się na początku kariery, często zarabiając minimalne wynagrodzenie. W wielkich miastach bywa ono nieco wyższe, ale różnica liczona jest w setkach złotych, nie tysiącach. Pensje nie nadążają za kosztami życia, co stanowi naturalne środowisko do wzrostu zadłużenia.
Eksperci Totalmoney.pl zwracają uwagę na czynnik, który umyka wielu z nas: łatwość zakupów ratalnych, kredytów konsumenckich oraz płatności odroczonych. W Totalmoney.pl przygotowano świetne materiały dotyczące dwóch ostatnich tematów, w formie darmowych e-booków w ramach cyklu edukacyjnego „Dwie strony monety”. Zdecydowanie polecam:
Powszechność zakupów ratalnych oraz płatności odroczonych sprawia, że łatwo można stracić kontrolę nad własnymi finansami. W dobie rozwiniętego e-commerce wystarczą dwa kliki, aby zobowiązać się finansowo w zamian za nowy laptop, nowoczesny smartfon czy markową odzież. Im więcej takich zobowiązań, tym większa szansa na utratę kontroli nad budżetem. To w konsekwencji może prowadzić do zadłużenia.
Tutaj eksperci Totalmoney.pl wskazują na wadę systemową, za jaką trzeba uznać niski poziom wiedzy finansowej wśród młodych ludzi. Wielu z nich nie wie, jak działają odsetki, czym właściwie jest RSSO albo jakie konsekwencje niesie niespłacona rata. Młodym Polakom brakuje na tym polu odpowiedniej edukacji oraz doświadczenia.
Szukając powodów wzrostu zadłużenia młodych Polaków, trzeba także wspomnieć o wysokim wskaźniku akceptacji nieetycznych zachowań.
Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych to ciekawy miernik, w ujęciu procentowym odzwierciedlający, na ile dana grupa jest skłonna akceptować negatywne praktyki takie jak praca na czarno, unikanie komornika czy zatajanie dochodów. W przypadku młodych Polaków jest on zasadniczo wyższy w porównaniu do reszty naszego społeczeństwa.
W grupie 18-29 lat Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych wynosi aż 47,8 punktu, natomiast nasza średnia krajowa do 41,3. Oznacza to, że młodzi częściej godzą się na naganne praktyki finansowe niż starsze osoby, a także częściej nie widzą w nich nic złego.
Wysoki Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych często idzie w parze z ryzykownymi decyzjami finansowymi. Dodając do tego niską edukację ekonomiczną i łatwość w dostępie do płatności odroczonych, powstaje groźna mieszanka stanowiąca świetne podglebie do zadłużania.
Zadłużenie ma fatalne konsekwencje dla młodego człowieka, ale także dla gospodarki oraz całości społeczeństwa.
Młody nie oznacza wszechmocny, a zobowiązanie finansowe takie jak dług dobitnie to uświadamia. Przez zadłużenie młoda osoba traci wiarygodność finansową już na starcie dorosłego życia, co później będzie miało wiele negatywnych implikacji. Kredyt hipoteczny, leasing samochodu, nawet ubezpieczenie – zadłużenie utrudnia i komplikuje wiele niezwykle istotnych spraw w życiu człowieka.
Dług to również nieustanna presja psychiczna, mająca realne przełożenie na komfort życia. Osoby zadłużone częściej się stresują, co może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Młodzi są natomiast mniej odporni na stres, do tego mają go w życiu sporo, dlatego zadłużenie może mieć dewastujący wpływ na rozwój takiego człowieka zarówno w krótkim, jak i dłuższym okresie.
Nie masz długu, nie masz problemu? Niestety, to tak nie działa. Lawinowo rosnące zadłużenie młodych Polaków kładzie się cieniem na całej gospodarce oraz społeczeństwie. Widząc takie parametry jak rosnąca liczba dłużników oraz powiększający się dług łączny, wiele instytucji finansowych zaostrza wymagania wobec wszystkich klientów. Także tych starszych oraz bardziej zdyscyplinowanych finansowo. Co za tym idzie, jeszcze mniej Polaków ma zdolność kredytową, a perspektywa własnego M wyłącznie się oddala.
Powstaje zasadnicze pytanie: jak zatrzymać ten negatywny proces i ochronić młodych Polaków przed spiralą zadłużenia?
Niestety, w świecie finansów nie ma cudownych programów ani magicznych zaklęć. Dlatego eksperci Totalmoney.pl zgodnie uważają: pierwszym oraz najważniejszym krokiem jest właściwa edukacja ekonomiczna, dopasowana do wyzwań współczesnego świata. Tylko dzięki niej młody Polak będzie wiedział, z jakim ryzykiem oraz zobowiązaniami wiążą się takie produkty jak kredyt konsumencki czy płatność odroczona.
Równie ważna co edukacja jest kontrola. W Totalmoney.pl zachęcają do świadomego zarządzania budżetem, rozpoczynając od sporządzenia listy wydatków oraz wpływów. Takie proste narzędzie wystarczy, aby lepiej poznać swoje zdolności finansowe oraz to, na jakie dodatkowe zobowiązania możemy sobie pozwolić.
W przypadku złożonych zagadnień, jak kredyt hipoteczny czy kredyt konsumencki, warto opierać się o sprawdzone i popularne narzędzia. Na przykład dobre porównywarki. Dzięki nim internauta w czytelny i klarowny sposób porówna oferty banków, wliczając w to wszystkie zobowiązania oraz koszty. Taka porównywarka nie zastąpi wiedzy ekonomicznej, za to stanowi jej praktyczne dopełnienie. No i pozwoli zaoszczędzić setki złotych, wybierając optymalną ofertę, dopasowaną do potrzeb i możliwości (nie tylko) młodego człowieka.
- Darmowy cykl edukacyjny "Dwie strony monety" z bezpłatnymi e-bookami na temat istotnych zjawisk ekonomicznych dla każdego Polaka
