Myślisz, że patent to zbędny koszt? To najdroższa pomyłka w biznesie
Własność przemysłowa to temat, który dla wielu małych i średnich przedsiębiorstw bywa zagadnieniem trudnym i często pomijanym. Tymczasem brak odpowiedniej ochrony patentowej czy znaków towarowych może oznaczać realne ryzyko utraty wypracowanego biznesu, a nawet konieczność kosztownego rebrandingu czy walki prawnej.
Innowacje pojawiają się niemal codziennie. Dlatego ochrona własności przemysłowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii rozwoju każdej firmy, Niestety, wiele z nich nadal bagatelizuje znaczenie patentów, znaków towarowych czy wzorów przemysłowych. Traktuje je jako zbędny koszt lub formalność, na którą nie warto przeznaczać ograniczonych zasobów. W naszym wywiadzie mec. Tomasz Grucelski (na zdjęciu poniżej), doświadczony adwokat, dzieli się praktyczną wiedzą i doświadczeniem, pokazując, dlaczego dla MŚP:
Ochrona własności przemysłowej to często „być albo nie być”
Rozmawiamy o realnych zagrożeniach, które niesie ze sobą brak formalnej ochrony, a także o tym, jak dzięki odpowiednio dobranej strategii można nie tylko zabezpieczyć swoje innowacje i znaki towarowe, ale także zwiększyć wartość firmy, ułatwić pozyskanie inwestorów i zdobyć zaufanie partnerów biznesowych na rynkach zagranicznych.
Karol Kopańko, Bizblog.pl: Zacznijmy prosto z mostu: dlaczego dla małych firm ochrona własności przemysłowej to często sprawa „być albo nie być”?
Mec. Tomasz Grucelski, adwokat, partner w JWP Rzecznicy Patentowi: W codziennej pracy spotykam się często z ogromnymi problemami, jakie napotykają MŚP, które przez nieuwagę lub ze względu na oszczędności zdecydowały się nie inwestować w formalną ochronę, jaką dają prawa własności przemysłowej.
Ryzyko przejęcia przez inny podmiot chwytliwej, rozpoznawalnej nazwy (którą można chronić znakiem towarowym) jest jak najbardziej realne. Przedsiębiorca, który nie zarejestrował znaku towarowego, może zostać zmuszony do zmiany oznaczenia (np. logo), którym posługiwał się nawet przez lata, jeśli inny podmiot nie tylko zarejestruje to oznaczenie, ale chociażby podobne! Pamiętajmy, że ochrona znaków towarowych rozciąga się nie tylko na oznaczenia identyczne, ale i podobne. W takiej sytuacji, poza koniecznością rebrandingu, przedsiębiorca traci wypracowaną rozpoznawalność, a także może go to kosztować utratę zaufania klientów. W skrajnych przypadkach może nawet być zmuszony do zwrotu uzyskanych korzyści i zapłaty odszkodowania.
Podobnie wygląda ryzyko wykorzystania niechronionego rozwiązania technicznego czy technologicznego (wynalazku), jest to niestety często spotykana na rynku sytuacja. Bez patentu innowacja może zostać skopiowana i skomercjalizowana nie tylko przez większego gracza, ale przez każdy podmiot czy to mały start-up, czy też bezpośredniego konkurenta.
Czytaj więcej o polskich firmach:
Rachunek ekonomiczny jest więc prosty i MŚP nie stać na nieposiadanie ochrony praw własności przemysłowej.
Oczywiście. Brak ochrony to nie tylko ryzyko, ale też ograniczenie możliwości rozwoju. Brak posiadania tego typu praw prowadzi często do dużo większych problemów.
O ile w przypadku patentów można mówić o utracie ewentualnego zysku, rzadziej o naruszeniu czyiś praw (jeśli ujawnimy rozwiązanie, które inny podmiot będzie chciał potem opatentować, takie rozwiązanie nie powinno zyskać ochrony, gdyż nie będzie już nowe), o tyle w przypadku znaków towarowych, tak jak wspominałem, ryzykujemy utratą nakładów czasowych i finansowych, a nawet odpowiedzialnością finansową.
Zwrot z inwestycji następuje z kolei poprzez m.in. sprzedaż (rozwiązań wg patentu, towarów oznaczonych znakiem towarowym, produktów chronionych wzorem przemysłowym), licencjonowanie czy pozyskiwanie inwestora. Zabezpieczona własność przemysłowa zwiększa wartość firmy, ułatwia negocjacje. Bez ochrony własności przemysłowej ryzyko wykorzystania przez inne podmioty naszego innowacyjnego rozwiązania czy znaku towarowego jest zbyt wysokie.
Jak małe firmy mogą zabezpieczyć się za granicą?
Na wstępie warto wspomnieć, że istnieją programy wsparcia – krajowe i unijne – które pokrywają część kosztów ochrony praw własności przemysłowej. Warto, aby przedsiębiorcy korzystali z doradztwa rzeczników patentowych, którzy pomagają dobrać optymalną strategię ochrony i uniknąć kosztownych błędów.
W przypadku braku wsparcia instytucjonalnego czy pozyskania inwestora, małe firmy muszą podjąć decyzję, gdzie mają największą szansę na komercjalizację swoich pomysłów. Ochrona regionalna (znaki towarowe czy wzory UE, patenty europejskie), czy też centralne procesy zgłoszeniowe (poprzez WIPO, np. system madrycki dla znaków towarowych czy PCT dla patentów) pozwala optymalizować koszty ochrony.
A czy brak ochrony blokuje ekspansję?
Brak ochrony może stanowić także barierę w dostępie do wielu rynków, podważać na wstępie zaufanie do kontrahenta. Dużo prościej budować relacje z zagranicznymi partnerami biznesowymi w sytuacji, gdy możemy pochwalić się ochroną swoich oznaczeń czy innowacyjnością chronioną patentami.
Dlaczego często to właśnie MŚP wytwarzają innowacje, które nigdy nie są formalnie chronione?
Powody są oczywiście różne, natomiast najczęściej chodzi o brak wiedzy i zasobów. Skupianie się na rozwoju produktu i zaniedbywanie ochrony prawnej może drogo kosztować i często na taką ochronę w chwili, gdy osiągamy sukces rynkowy, jest już po prostu za późno.
Kto najbardziej zyskuje - rzemieślnicy, producenci lokalni, IT?
Praktycznie każda branża zyskuje na ochronie własności przemysłowej. W każdej branży można znaleźć kluczowe elementy rozwoju firmy, które podlegają ochronie prawnej. Naturalnie w poszczególnych branżach punkty ciężkości są różnie ułożone. Przykładowo w branży odzieżowej kluczowe będą znaki towarowe czy wzory przemysłowe, w inżynierii lądowej – patenty.
Jak inwestorzy i banki patrzą na firmy posiadające prawa ochronne?
Wydaje się, że ochrona patentowa jest kluczowa.
Inwestor nie będzie inwestował w unikalny pomysł, jeśli nie można go chronić, gdyż np. przedsiębiorca sam ujawnił swoje innowacyjne rozwiązanie. Bez ochrony taka inwestycja staje się nieopłacalna. Banki z kolei coraz częściej uwzględniają fakt posiadania przez firmę praw własności przemysłowej w analizie kredytowej.
Jakie błędy najczęściej popełniają MŚP przy rejestracji patentów i znaków?
W przypadku patentów najczęstszym i jednocześnie najbardziej daleko idącym błędem jest zgłaszanie rozwiązań do ochrony już po ich upublicznieniu, przykładowo na targach. Taki wynalazek traci status nowości i jego ochrona na ogół staje się niemożliwa.
W przypadku znaków towarowych przedsiębiorcy często chronią zbyt wąską grupę towarów i usług. Znak towarowy nie daje ochrony na wszelkie produkty czy usługi, a przedsiębiorcom często wydaje się, że jak mają zarejestrowany znak towarowy to już nikt go nie może używać. Jeśli jednak chronimy przykładowo znak towarowy dla odzieży, to inne podmioty mogą pod tym znakiem sprzedawać kubki czy produkty spożywcze.
MŚP powinny korzystać z pomocy rzeczników patentowych. Jest to inwestycja, która pozwala uniknąć kosztownych błędów. Warto też pamiętać, że ochrona praw własności przemysłowej to proces, a nie jednorazowe działanie. Regularna analiza portfolio swoich praw, aktualizacja zgłoszeń, monitorowanie rynku – to wszystko są elementy skutecznej strategii.
